نشست هیات انتخاب جشنواره موسیقی فجر با معاون هنری و مدیرکل موسیقی برگزار گردید - مجله بابلسر

در این نشست حسن ریاحی، دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر و مرتضی امیری اسفندقه، بهداد بابایی، محمدرضا چراغعلی، احسان ذبیحی فر، امیرعباس ستایشگر، کارن کیهانی، محمدعلی مرآتی و امین هنرمند، اعضای هیات انتخاب گروهها و آثار جشنواره حضور داشتند.

سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری در این نشست گفت: متأسفانه تصویری که از هنر ارائه و بیان می گردد، تصویری است که با اصل و واقعیت مطابقت ندارد و تصویر ناقص و غیرواقعی از هنر است، در حالی که اصل منظر هنر بسیار گسترده تر و جذاب تر است. اما کمتر توانسته ایم خودمان را در این آینه بی دروغ و دریغ هنر تماشا کنیم و ضرورت دارد که تصویر واقعی از هنر در کشور ارائه گردد.

حسینی اضافه کرد: وضع امروز هنر ایران از جهاتی خوب است و از جهاتی، نقصان هایی دارد. در قیاس با قسمت های منابع هنر، نقص ها بیشتر دیده می گردد. سرعت رشد منابع انسانی هنر در ایران قابل توجه است. در حال حاضر بیش از 250هزار نفر در دانشگاه های کشور مشغول به تحصیل هنر در مقاطع مختلف هستند. طبق آخرین آنالیز ها حدود شش هزار آکادمی آزاد هنری فعالیت دارند که فقط در حوزه موسیقی، بیش از دو هزار آکادمی در حال تدریس موسیقی هستند. در مجموعه این آکادمی ها، نیم میلیون نفر در حال آشنایی با هنر در سطوح مختلف هستند. با احتساب خانواده های این هنرجویان جمعیت قابل توجهی در ارتباط تنگاتنگ با هنر قرار دارند. به این تناسب، رویدادهایی برای هنر طراحی شده است که گاهی اوقات، این رویدادها بسیار مناسب بوده، گاهی خوب بوده و گاهی متوسط بوده و گاهی کارکرد مناسب را نداشته است. امروز بیش از حدود 260جشنواره در حوزه های مختلف هنر با حمایت معاونت هنری در حال برگزاری است. بعضی از این جشنواره ها می تواند برگزار نگردد و بیشتر فرصت سوزی است. بعضی از این جشنواره ها نیز بسیار ارزشمند و متفاوت است و بعضی دیگر می تواند و باید تبدیل به یک برند خاص ملی و بین المللی گردد.

وی یادآور شد: در حوزه موسیقی، جشنواره موسیقی جوان، جشنواره ای فوق العاده اثرگذار و متفاوت است.اما به اندازه امتیاز و مختصاتی که داراست، شایسته است معرفی آن در سطح ملی با شور بیشتری انجام گردد.

معاون امور هنری درباره جشنواره های هنری فجر گفت: بعضی از جشنواره های فجر مانند جشنواره تئاتر فجر توانسته اند جای خود را در عرصه ملی یا بین المللی پیدا نمایند. جشنواره موسیقی فجر نیز از رویدادهای باسابقه و مهم در عرصه ملی است که اگر با تعامل و تأمل، کیفیت این رویداد ارتقا یابد دور و دیر نخواهد بود که این جشنواره نیز بتواند در سطح بین المللی، وجود و حضور تأثیرگذار خود را بهتر و بیشتر اعلام کند، کما اینکه در منطقه نیز به ویژه در سال های اخیر، تعداد جشنواره های موسیقی تحت عنوان موسیقی مقام که می تواند مترادف حوزه موسیقی اصیل در نظر گرفته گردد، کم نیست.

حسینی با تاکید بر تعامل انسانی و حضور هنرمندان در جشنواره ها گفت: گاهی ممکن است جشنواره ای از نظر منابع اقتصادی، فوق العاده سرشار باشد اما اینکه چقدر بستر تعامل هنرمندان را فراهم کند و موجب رشد استعدادهایی گردد که در این جشنواره همراهی می نمایند، اتفاقی نیست که فقط با بودجه قابل تمهید باشد، بلکه ناگزیر سرشار بودن فضای انسانی در کنار همدیگر می تواند تعیین نماینده باشد. خوشبختانه کشور ما از سرمایه منابع انسانی هنر برخوردار است و به آن مباهات می کنیم، بنابراین با همراهی هنرمندان می توان سال به سال جشنواره موسیقی فجر را به اعتباری رساند که شایسته موسقی کشور است.

وی اضافه کرد: در این شرایط کرونایی گزینه های مختلفی درباره جشنواره ها مطرح بود و پرسش نخست این بود که جشنواره ها باید برگزار شوند یا خیر؟ بر اساس نظام ارزیابی جشنواره ها، جشنواره های کم اثرتر برگزار نشدند. به جای بعضی جشنواره ها، جریانی برای فراوری آثار در آن رشته هنری شکل گرفت و حمایت از فراوری محور نهاده شد. تعطیلی یا مسکوت ماندن بعضی از جشنواره های اثرگذار می توانست آسیب های کلان تری داشته باشد. برای برگزاری جشنواره های فجر چند طرح با توجه به شرایط شیوع کرونا در زمان برگزاری پیش بینی و برنامه ریزی شد، تا برگزاری جشنواره های فجر با توجه به پیشینه و استمرار آنها، تداوم یابد. تجربه هایی که در شرایط کرونا برای برگزاری رویدادها به دست آمده است برای جشنواره های فجر به کار گرفته می گردد.

بخش رقابتی و جایزه باربد در سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر

محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی در این نشست گفت: هیات انتخاب آثار و گروه ها، در یک بخش گروهها را برای اجرا در جشنواره انتخاب می نمایند. در این بخش تعدادی از گروهها به وسیله فراخوان انتخاب می شوند و گروههایی نیز با دعوت و تایید هیات انتخاب در جشنواره اجرا می نمایند. در شورای سیاستگذاری جشنواره مصوب شد که جشنواره بخش رقابتی داشته باشد. بنابراین هیات انتخاب در این دوره در بخش رقابتی آلبوم های سال های 97 و 98 را آنالیز و برگزیدگان را در بخش های مختلف انتخاب می نمایند و جایزه باربد اهدا می گردد.

ضرورت حمایت از استعدادها و جوانان پس از جشنواره ها

حسن ریاحی، دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر با قدردانی از شورای سیاستگذاری و هیات انتخاب جشنواره گفت: در این شرایط باید یاری و حرکتی بین هنرمندان جوان ایجاد کرد به همین دلیل دبیری جشنواره را پذیرفتم و کار را شروع کردم. امروز خوشحالم که تعداد شرکت نمایندگان قابل توجه است و آثار از لحاظ کیفیت نیز بهتر شده اند.

ریاحی با تاکید بر ایجاد زمینه هایی برای استعدادهای موسیقی گفت: ما جوانان را در جشنواره ها تشویق می کنیم و به آنان جایزه می دهیم اما وقتی جشنواره تمام شد، آنها را رها می کنیم. بنا بر تجربه ای که چند سال پیش در صدا و سیما داشتم، معتقدم باید انجمن موسیقی جوان یا نهادی برای استعدادهای جوان موسیقی تشکیل گردد تا بتوان زمینه فعالیت استعدادها را فراهم کرد. همین مسائل باعث می گردد حرکت لازم ایجاد و اثر فراوری گردد. باید در این باره فکر کرد. اگر چنین فضایی شکل بگیرد، عاقبت جشنواره ها نیز خیر خواهد بود.

ضرورت آنالیز ژانربندی موسیقی

احسان ذبیحی فر در این نشست گفت: ضرورت دارد جریانی شکل بگیرد تا ژانربندی های موسیقی کمی دقیق تر و تعیین تر گردد، به ویژه برای موزیسین هایی که کار می نمایند تا خودشان بدانند اثری که منتشر می نمایند در کدام ژانر قرار می گیرد، یا وقتی در جشنواره های مختلف شرکت می نمایند، شرایط معلوم باشد. پیشنهاد می کنم دفتر موسیقی، موضوع را مدیریت کند و جمعی از دانشگاهیان، موزیسین ها و متخصصان برای آنالیز و مطالعه درباره ژانرها تشکیل گردد. این کار زمینه هایی ایجاد می نماید تا مخاطبان موسیقی نیز بیشتر و دقیق تر با دسته بندی های موسیقی آشنا شوند.

استقبال از بخش رقابتی

امیرعباس ستایشگر با اشاره به آمار جشنواره گفت: با توجه به توقف دو ساله جایزه باربد استقبال هنرمندان در بخش رقابتی قابل توجه است و 148 آلبوم برای داورای ارائه شد که بیشترین آمار مربوط به حوزه موسیقی دستگاهی با کلام است.

وی ادامه داد: در بخش غیررقابتی نیز 101 گروه در سامانه و به وسیله فراخوان برای حضور در جشنواره ثبت نام کردند، اما تعدادی از گروه ها به دلایلی مانند شیوع کرونا نتوانستند تمرین جمعی داشته باشند یا به زمان بندی ستاد جشنواره نرسیدند. در نهایت 61 گروه ثبت نامی در فراخوان آنالیز شد. سال جاری با توجه به برگزاری جایزه باربد و همچنین شیوع کرونا جدول اجراهای جشنواره کوچکتر است.

ضرورت آنالیز تک آهنگ ها در بخش رقابتی جشنواره آینده

محمدرضا چراغعلی در ادامه نشست گفت: مرزبندی بین موسیقی ها دچار تغییرات زیادی شده و احتیاج است عناوین جدیدتری پیدا گردد یا محدودتر گردد. در حال حاضر تمام ژانرهای مختلف موسیقی در حال تعامل با یکدیگر هستند. ما قانون حق انتشار نداریم و فروش فیزیکی آثار در زمینه موسیقی پاپ و تلفیقی به شدت محدود شده و عملاً ناشران و فراورینمایندگان و خود هنرمندان، این احتیاج را احساس نمی نمایند که اثرشان را به صورت فیزیکی عرضه نمایند. خیلی از کارهایی که دو سال گذشته در موسیقی تلفیقی و پاپ ارائه شده به صوت تک اهنگ بوده که در فضای مجازی منتشر شده و ثبت نشده است. این آثار از دید جشنواره جا مانده اند و جشنواره فقط به آلبوم هایی که منتشر شده اند اکتفا نموده است. سال جاری تعداد آلبوم ها در بخش موسیقی پاپ و تلفیقی کم بود که یکی از دلایل، انتشار آثار به صورت تک آهنگ است. پیشنهاد می کنم برای جشنواره سال آینده، فکری اساسی گردد، مدیای عرضه موسیقی تغییر نموده است.

فکر می کنم برای سال آینده باید این نکته لحاظ گردد و همچنین موسیقی های سریال ها و فیلم های سینمایی و موسیقی که مردم گوش می نمایند و پرمخاطب هستند، رصد گردد.

توجه جشنواره فجر به حوزه موسیقی دستگاهی

محمدعلی مرآتی با تاکید بر توجه حوزه موسیقی دستگاهی گفت: در جشنواره فجر از ابتدا تا به امروز، در بخش موسیقی دستگاهی، تا حدودی از حوزه ای که موسیقی دستگاهی درون آن قرار گرفته است، غافل شده ایم. ما با حوزه ای به اسم ایرانی، عربی، تُرکی روبرو هستیم، یعنی از مقام اویغورها و شش مقام در ماوراءالنهر تا دستگاه در ایران، دستگاه و مُقام در آذربایجان تا موقام تُرک ها. غفلت جشنواره فجر به این دلیل است که همواره خلأیی وجود داشته و اصلاً با این حوزه ها ارتباطی برقرار ننموده است. ایران، طبق آنچه افراد فعال در حوزه (ایرانی، عربی، تُرکی) می گویند، کشوری است که تا قرن دهم هجری خاستگاه این موسیقی است. این موضوع بسیار مهم است. جشنواره می تواند در همه زمینه ها به ویژه بخش پژوهشی فعال تر عمل کند. فکر می کنم مهم ترین وظیفه فجر، بحث های هویتی است و باید تحلیل تاریخ و تاریخ نگری صورت بگیرد. در بخش پژوهش باید به بخش خاورمیانه، به دلیل تحریف تاریخ، نگاه خیلی ویژه ای کرد.

جداسازی تخصصی در موسیقی

امین هنرمند گفت: در رشته های خاصی مثل موسیقی کلاسیک باید عرضه و تقاضا را در نظر گرفت بویژه با توجه به اینکه در چند ماه گذشته، مقوله نشر تحت تأثیر کرونا نهاده شده است، مخاطب این نوع موسیقی و مجال عرضه موسیقی کلاسیک محدود است. البته بحث حمایت همواره مطرح است. بسیاری این موضوع را همواره متوجه دولت و منابع دولتی می دانند، در صورتی که در خارج از کشور نهادهای خصوصی در تقویت موسیقی، نقش زیادی دارند. اما مدیریت این موضوع می تواند توسط نهادهای دولتی انجام گردد. اینکه چگونه از افرادی که علاقه مند به هزینه کردن در موسیقی هستند، استفاده گردد. می توان این افراد را جذب کرد تا هم از حمایت دولتی و هم حمایت خصوصی افراد برخوردار بود.

وی اضافه کرد: موضوع تخصصی شدن و جداسازی تخصص ها در موسیقی بسیار مهم است و باید در تمام نهادهای دولتی، غیر دولتی، شوراهای سیاست گذاری، شوراهای مدیریت ارکستر و ... نهادینه گردد. در موسیقی نیز درست مثل رشته پزشکی، رشته های کاملاً متفاوت و تخصصی وجود دارد. باید این نگاه تخصصی همه جا مورد توجه باشد.

وی در بخش خاتمهی صحبت های خود یادآور شد: تصور می کنم باید در فراخوان سال آینده، تفکیک شده تر در ارتباط با آهنگسازی و نوازندگی در هر رشته موضوع تعیین گردد.

حضور جوانان و دانشگاهیان

کارن کیهانی با اشاره به حضور جوانان در جشنواره گفت: سال جاری حضور قابل توجه جوانان نخبه و دانشگاهیان را در جشنواره شاهد هستیم و تعاملی با دانشگاهها برقرار شد.

کیهانی ادامه داد: موضوعی که نقطه ضعف محسوب می گردد، بحث ژانربندی است. در موسیقی کلاسیک اروپایی، طبیعتاً هر چه به امروز نزدیک تر می شویم، ژانرها و مکاتب بیشتر می شوند و توصیف های دقیق تری نسبت به مکاتب صورت می گیرد، در صورتی که در موسیقی دستگاهی گویا مجبور شده ایم از یک سری اسامی استفاده کنیم، مثلاً موسیقی ارکسترال دستگاهی یا موسیقی معاصر دستگاهی. مرزبندی ها در این نام ها تعیین نیست و این موضوع به کار نظری احتیاج دارد. همچنین درباره عنوان موسیقی تلفیقی نیز ضروری است که فکر و تبادل نظر گردد چون در بسیاری از این نوع موسیقی که عنوان تلفیقی به آن داده می گردد، تلفیقی صورت نگرفته است.

محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی گفت: موضوع ژانربندی را که مد نظر همه دوستان است می توان در همین جشنواره سال جاری، دستمایه گفت وگوی استادان و نخبگان قرار داد و شروع کرد و با مشارکت استادان و هنرمندان و متخصصان این موضوع آنالیز و تبادل نظر گردد.

سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری در خاتمه نشست گفت: فرهنگ ایرانی، می تواند نه صرفا در موسیقی بلکه برای دنیا معاصر هنر مورد توجه باشد و در این زمینه پُرکاری کشورهای دیگر در کنار کم کاری های ما هم مورد نظر است. ما بیشتر درگیر برطرف مسائل و مقتضیات روزانه در امر هنر شده ایم، به جای اینکه برنامه ریزی کلان میان مدت و بلندمدت انجام دهیم. اگر ابتلای تنگناهای اقتصادی را تجربه می کنیم و امیدواریم که موقت باشد، هم افزایی توان های انسانی می تواند بسیار یاری کند تا قدم هایی برداریم. این موارد و مسایلی که درباره ژانربندی در موسیقی مطرح شد با یاری شما دوستان و هنرمندان که تخصص و شناخت دارید پیگیری می گردد.