فعالیت گسل ها عامل اصلی فرونشست زمین در دشت گلپایگان - مجله بابلسر

حسین حجتی در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان اینکه ایجاد شکاف در زمین از جمله خطراتی است که مکانیزم های مختلفی در تشکیل و توسعه آن موثر است، اظهار کرد: مطالعات و آنالیز های اجرا شده نشان می دهد که عملکرد گسل ها در منطقه و ناهمگنی آبخوان و تغییرات ناگهانی در ضخامت لایه های تشکیل دهنده آبخوان دو عامل موثر در ایجاد شکاف و فرونشست در دشت گلپایگان است.

وی با اشاره به اینکه فرونشست سطح زمین ممکن است در نتیجه ترکیبی از عوامل مختلفی چون زلزله، حرکات تکتونیکی و عملکرد گسل ها، ریزش حفرات زیر زمینی و فعالیت های بشری صورت گیرد، گفت: در آنالیز های اولیه، عامل اصلی شکاف های ایجاد شده در دشت گلپایگان را برداشت بی رویه آب های زیرزمینی می دانستند که با تحقیقات نهایی و آنالیز های دقیق تر برای پی بردن به این موضوع، رابطه بین افت سطح آب زیر زمینی و محل های شکاف ها مورد آنالیز نهاده شد و نتایج نشان داد که افت سطح آب های زیرزمینی تنها عامل ایجاد شکاف و فرونشست در منطقه نیست و نتایج بیانگر این است که توپوگرافی سنگ بستر در ایجاد شکاف و فرونشست در این منطقه بی تاثیر است، اما ناهمگنی آبخوان و تغییرات ناگهانی در ضخامت لایه های تشکیل دهنده آبخوان و عملکرد گسل های منطقه به عنوان دو عامل موثر در فرونشست منطقه شناسایی شده است و افت سطح آب زیرزمینی نیز به عنوان عامل کمکی در ایجاد شکاف در مکان های ضعیف و مستعد در نظر گرفته می گردد.

رئیس دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان با بیان اینکه دشت آبرفتی گلپایگان با وسعت 770 کیلومتر مربع یکی از 35 دشت استان اصفهان است، شرح داد: این دشت از جمله فرو افتادگی های زون ساختاری سنندج- سیرجان است که با فرایند شمال شرقی-جنوب غربی در بین ارتفاعات کشیده شده است؛ اقلیم این دشت خشک و نیمه خشک بوده و میانگین بارش 30 ساله اخیر حوضه آبریز این دشت 250 میلیمتر است.

وی با اشاره به اینکه دشت گلپایگان حوضه بسته ای است که بعد از جلگه زاینده رود مهمترین دشت استان اصفهان و یکی از دشت های حاصلخیز مرکز کشور است، گفت: طبق مطالعات اجرا شده سفره دشت گلپایگان عموماً از نوع آزاد بوده، اما از مناطق مرکزی تا حوالی روستای آسفاجرد سفره محبوس و تحت فشار تشکیل شده است. جهت جریان آب زیر زمینی در دشت گلپایگان از دو سمت جنوب غربی به غرب و مرکز دشت و از سمت شرق به شمال شرقی است و میزان افت سطح آب زیرزمینی در طی یک دوره 30 ساله حدود 40 متر است.

حجتی اضافه کرد: نتایج طرح ریز پهنه بندی و شناسایی گسل های دشت گلپایگان نشان می دهد که در شعاع 50 کیلومتری شهر گلپایگان، 27 گسل اصلی و فرعی وجود دارد و منطقه گلپایگان از نظر تکتونیکی فعال بوده و عملکرد این گسل ها در بخش مرکزی منطقه گلپایگان ساختارهای فرازمینی و فرو زمینی را به وجود آورده است. گسل شازند، گسل گلپایگان، گسل های موته، گسل کوچری، گسل حسین آباد از گسل های اصلی این دشت است.

وی ادامه داد: قطع شدن آبخوان توسط گسل ها و قرارگیری آبخوان در بالای برآمدگی های سنگ بستر می تواند با فاکتور برداشت بی رویه آب زیرزمینی در شکل گیری شکاف ها و توسعه آن به ویژه در قسمت شرق و شمال شرق دشت گلپایگان به ویژه در گلشهر، فیلاخص، دم آسمان و وداغ موثر است و باعث آسیب به منازل مسکونی و مزارع کشاورزی شده است.

رئیس دفتر منطقه ای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی استان اصفهان تاکید نمود: برای آنالیز فرونشست ناحیه ای دشت گلپایگان ضروری است به صورت دوره ای سطح زمین ترازیابی گردد تا تغییر ارتفاع دشت در نقاط مختلف معین گردد و امیدواریم با همکاری سازمان زمین شناسی کشور و با استفاده از GPS یا به روش اینترفرومتری ارزیابی میزان دقیق دشت گلپایگان امکان پذیر گردد.