منطقه سجزی، مهمترین کانون گرد و غبارِ اصفهان است - مجله بابلسر

به گزارش گروه استان های خبرنگاران از اصفهان، احمد جلالیان استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان گفت: باخشکسالی های مستمر چند سال اخیر که از سال 1387 آغاز شده و تا اکنون ادامه دارد تراکم پوشش گیاهی اصفهان کاهش یافته و جای خود را به بیابان داده که مهترین پیامد این پدیده گرد و غبار و ریزگرد است.

وی اضافه نمود: نتایج پژوهش ها نشان داده است که در منطقه سجزی هر 6 روز و در ورزنه (تالاب گاوخونی) هر هفت روز یک پدیده گرد و غبار رخ می دهد.

جلالیان اضافه نمود: بررسی ها همچنین نشان داد فرایند تولید گرد وغبار در منطقه سجزی و تالاب گاوخونی افزایشی بوده است به طوریکه بر اساس مقایسه بین سال 2006 که هنوز وارد خشکسالی نشده بودیم با چهار ماه ابتدای سال 2021، تولید گرد و غبار از 2 مورد در سال 2006 به 13 مورد (یعنی پنج برابر) در چهار ماه ابتدای سال 2021 افزایش یافته است.

به گفته وی، شرایط این مساله در اصفهان گاهی به قدری خطرناک بوده که چندین بار کیفیت هوا به نقطه بحرانی رسیده است.

استاد دانشگاه، منشاء اصلی گرد و غبار اصفهان را شرق و شمال شرق این کلانشهر مطرح نمود و اضافه نمود: منطقه سجزی با 43 هزار هکتار، یکی از مهمترین 16 کانون گرد و غبار اصفهان است.

وی ادامه داد: وزش باد های شرقی غربی در سجزی، گرد و غبار این منطقه بیابانی را به سمت شهر اصفهان می آورد که پس از ترکیب با ریزگرد های ناشی از ترافیک، صنعت و سوخت های فسیلی سلامت مردم را بشدت تحت تاثیر قرار داده است.

به گفته وی، دشت سجزی در گذشته نه چندان دور دارای مرغزار و چمن زار های طبیعی بوده، ولی خشکسالی، برداشت بی رویه از سفره های آب های زیرزمینی، شور شدن آب های سطحی و زیرزمینی، بهره برداری غیر اصولی از اراضی گچی و رهاسازی معادن، از بین رفتن سنگفرش حفاظتی سطح خاک، این دشت را در مدت زمان کوتاهی به یکی از کانون های اصلی تولید ریزگرد ها تبدیل کرده است.

جلالیان با بیان اینکه اندازه فرسایش بادی سالیانه در سجزی 70 تُن در هکتار است، اضافه نمود: این در حالیست که اندازه مجاز برای این پدیده یک تُن است، از طرفی اکوسیستم شکننده این منطقه حرکت گرد و غبار به سوی اصفهان را تشدید کرده است.

استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان به زیر کشت نرفتن افزون بر 100 هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهر و حاشیه اصفهان بدنبال خشکی زاینده رود را دلیل مهم دیگر گرد و غبار اصفهان برشمرد.

خطر ریزگرد های سمی تالاب گاوخونی

وی خشک شدن تالاب گاوخونی که در گذشته مهمترین پیکره آبی ایران مرکزی بوده است را دیگر منشاء مهم گرد و غبار اصفهان دانست و اضافه نمود: تالاب بین المللی گاوخونی با حدود 47 هزار هکتار بدلیل دریافت نکردن حق آبه 170 میلیون متر مکعب آب در سال، اکنون خشک است.

جلالیان گفت: تجزیه های شیمیایی مؤید شور و سدیمی بودن شدید رسوبات تالاب است که اگر فرایند خشک شدن همین طور ادامه داشته باشد و حق آبه تالاب به آن تخصیص پیدا ننماید، در آینده نه چندان دور تالاب گاوخونی به عنوان منشاء اصلی تولید ریزگرد های آلوده، استان های دیگر نیز تبدیل خواهد شد.

جلالیان به پژوهش ها و مطالعات اجرا شده طی سال های 92 تا اکنون اشاره و بیان نمود: مساله نگران کننده شرق و شمال تالاب است چرا که در این محدوده نوع رُس ها قابل انبساط است و توانسته فلزات سنگین و سموم را در طول دوره ای که تالاب زهکش اراضی کشاورزی بوده در خود انباشت کند که چنانچه فعال شوند با خطر ریزگرد های سمی روبه رو خواهیم شد.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان اضافه نمود: کنترل کردن چشمه های ریزگرد های تالاب در صورت فعال شدن آن بسیار سخت خواهد بود.

جلالیان گفت: سونامی ریزگرد های نمک نیز از دیگر تهدید های فعال شدن تالاب است که امکان کشاورزی در منطقه را از بین می برد.

وی با بیان اینکه در بررسی پدیده گرد و غبار اصفهان، بازوی شرقی غربی تالاب گاوخونی از بازوی سگزی قوی تر است، اضافه نمود: ایجاد کارگروه احیای تالاب گاوخونی و تامین حق آبه آن ضروری است.

به گفته وی، گرد و غبار هایی که به سمت اصفهان می آیند 70 درصد منشاء انسان زاد (صنعت، ترافیک و سوخت های فسیلی) و تنها 30 درصد منشاء طبیعی دارند که با ریزگرد های انسان زاد تشدید می شوند.

کاشت بوته گیاهی، مالچ های رُسی و استفاده از بادشکن ها، راه چاره مناسب تثبیت گرد و خاک

استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان اضافه نمود: اولولیت نخست، منطقه سجزی در حاشیه شهر اصفهان است که باید سازمان های اجرایی و دانشگاه ها طرح ها و اقدامات اصولی برای تثبیت گرد و خاک این منطقه انجام دهند.

جلالیان اجرای مالچ های رُسی در منطقه سجزی را راه چاره مناسب و دوستدار محیط زیست برای تثبیت گرد و خاک این منطقه مطرح نمود و اضافه نمود: مالچ های رُسی جذب رطوبت بالایی دارد، نفوذ آب از آن ها به خوبی انجام می شود و به دلیل این نفوذپذیری مناسب ایجاد روان آب نمی کند، اما مالچ های نفتی نفوذپذیری ندارد یا اگر داشته باشد، باعث انتقال آلاینده ها به آب های زیر زمینی می شود.

وی اضافه نمود: تقویت پوشش گیاهی و گیاهان بومی منطقه با مالچ های رُسی امکان پذیر است؛ همچنین از تولید گرد و غبار در باد های با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت جلوگیری می کند.

استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان کاشت بوته های گیاهی با ارتفاع 40 سانتی متر، برای جلوگیری از جهش ذرات گرد و غبار و استفاده همزمان از بادشکن ها را برای کنترل این پدیده پیشنهاد کرد.

فعالیت بی وقفه معادن گچ و خاک و رها شدن آن ها پس از بهره برداری، منشا مهم دیگر گرد و غبار

جلالیان فعالیت بی وقفه معادن گچ و خاک در اصفهان را منشا مهم دیگر گرد و غبار برشمرد و اضافه نمود: بخش عمده نیاز کشور به گچ و خاک را معادن اصفهان تامین می کنند که این مساله باید مدیریت شود.

به گفته وی 70 کوره گچ پزی در حاشیه اصفهان هر کدام در شبانه روز یک تُن گرد و غبار تولید می کنند، از طرفی معادن شن و ماسه پس از بهره برداری به حال خود رها می شوند که گرد و غبار حاصل از آن می تواند تهدید جدی برای سلامت شهفرایندان بدنبال داشته باشد.

براساس مطالعات اجرا شده در هر هکتار از اراضی دشت سجزی در شرق اصفهان حدود 20 تن ریزگرد و رسوب جا به جا می شود که با زیر کشت رفتن یک هزار و 600 هکتار از اراضی این منطقه و با انجام اقدامات فنی تثبیت خاک، از جا به جایی حدود 15 درصد از ریزگرد ها و خاک های رسوبی منطقه جلوگیری خواهد شد.

وسعت بیابان های ایران 20درصد مساحت کشور است در حالی که این رقم در استان اصفهان به 30 درصد می رسد.

بیابان های اصفهان بیشتر در نیمه شرقی این استان قرار گرفته است.

منبع:ایرنا

انتهای پیام