تاریخچه و نقشه جامع شهر سقز در ویکی خبرنگاران - مجله بابلسر

به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گردشگری گروه اجتماعی خبرگزاری خبرنگاران ,سَقِّز (به کردی: سه قز Seqiz) یکی از شهرهای استان کردستان مرکز شهرستان سقز است. شهر سقز بر روی دو تپهٔ طویل که رودخانهٔ سرپوشیدهٔ ولی خان از وسط آن می گذرد، بنا شده است. پستی و بلندی های داخل شهر و چشم انداز رودخانهٔ چم سقز از سرشاخه های زرینه رود، که از کنار این شهر می گذرد، از ویژگی های آن است. سقز در ناحیه ای کوهستانی و مرتفع بین ارتفاعات نامنظم رشته کوه زاگرس واقع شده است.

این شهر با سنندج 187 کیلومتر (از شمال) فاصله دارد و تنها شهرِ دارای فرمانداری ویژه در استان کردستان است مردم سقز در اکثریت مسلمان و سنی شافعی مذهب اند. زبان اکثریت مردم سقز کردی با گویش سورانی است. طبق آمار سال 1395، شهر سقز پس از سنندج، دومین شهر پرجمعیت استان کردستان است.

تاریخچه شکل­ گیری سقز

نام امروزینِ سقز از نام قوم سکا به یادگار مانده است. سکاها مردمانی بومی در این منطقه بوده ­اند که مصادف با دوره مادها در قلمرو جنوب دریاچه ارومیه می­زیستند. شهر سقز و اطراف آن از زمان­های دور، به دلیل منابع آب فراوان و موقعیت راهبردی آن، محلی مناسب برای سکونت انسان بود و آثار و شواهد به دست آمده از تپه زیویه در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز و نیز محله ناوقلا (میان قلعه) گویای همین امر است.

هسته­ اولیه شهر در ابتدا در قسمت شرقی موقعیت کنونی آن قرار داشت که محدوده ه­ای نزدیک میدان مکریان و معروف به کوشکه­له را در برمی گرفت. هنوز تپه کوچکی از شهر قدیمی در جوار آسیاب پنج طبقه جاده سنندج باقی مانده است. این شهر همچون دیگر مناطق غرب ایران تحت حاکمیت مادها اداره می­ شد و دین مردم، زرتشتی بود. پس از فروپاشی مادها سقز همچنان شهری آباد و دارای سکنه بود و در دوره ساسانیان از شهرهای مهم کشور محسوب می ­شد. این امر را می­ توان به دلیل نزدیکی به یکی از مهمترین زیارتگاه­ های ساسانیان (آذر گشسب) نزدیک شهر سقز دانست. در دوره ساسانیان با لشکرکشی اسلام به بانه و سپس سقز، مردم این شهرها به دین اسلام گرویدند. پس از این دوره، دوران حکومت­ های ملوک­ال طوایفی فرا رسید که با کشمکش ­های فراوانی همراه بود تا در نهایت در سال 620 ه.ق کلول بیگ پسر اردلان شهر سقز را تصرف و به قلمرو خود ضمیمه کرد و این منطقه تا عصر سلطنت قاجاریان تحت حکومت امرای اردلان ماند. پس از به قدرت رسیدن قاجار خاندان اردلان به مثابه حکومتی محلی در منطقه کردستان در مسند قدرت باقی ماندند. در زمان لشکرکشی­ های روسیه به ایران، سقز یکی از بی­ ثبات ­ترین شهرها بود و این روال تا دوره پهلوی ادامه داشت تا در نهایت از این دوره به بعد سقز به عنوان یک شهری رسمی و دارای شهرداری شناخته ­شد.

با توجه با آنچه درباره تاریخ شهر سقز گفته شد، این شهر فراز و نشیب­ های بسیاری را پشت سر گذاشت تا به سقز کنونی برسد. نقطه پیدایش کنونی شهر، تپه ای در بخش مرکزی به نام ناوقلا (مسجد دومناره) به مساحت 16 هکتار شامل محله ­های کاظم خان(بازار)، سه­رپه­چه(چهارراه) و ناوقلا (مسجد دو مناره) است. قدیمی­ترین محله شهر همان محله بازار است که با گذشت زمان این هسته اولیه بر اثر ارتباط تبریز و سنندج در طرفین گسترش یافت و شکل­ گیری محلات دیگر را در پی داشت.

فرایند توسعه کالبدی شهر از سال 1325 تا به امروز نشان از توسعه ناموزون و بدون توجه به معیارهای شهرسازی و زیست محیطی دارد. در ادامه این گزارش گسترش شهر در دوره­ های مختلف از سال 1325 مورد بررسی قرار گرفته است.

انتهای پیام/