پیری و تقویت سیستم ایمنی بدن - مجله بابلسر

تغییراتی که به واسطه افزایش سن انسان رخ می دهند بر فعالیت سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند. از این رو، افراد پیرتر احتمال بیشتری دارد به عفونت ها، سرطان، و بیماری های مختلف مانند آنفلوآنزا و سینه پهلو مبتلا شوند.

هرچه بر سن انسان افزوده می گردد، به نظر می رسد از کارایی بدن در واکنش موثر به بیماری ها نیز کاسته می گردد. از این رو، پیری سیستم ایمنی بدن خطرات ناشی از بیماری هایی که فرد به آن ها مبتلا می گردد را افزایش می دهد.

فرایند پیری سیستم ایمنی بدن به طور کامل برگشت ناپذیر نیست. عادات خوب و سبک زندگی سالم به افراد در حفظ عملکرد مطلوب سیستم ایمنی بدن با افزایش سن یاری می نمایند.

پیری سیستم ایمنی بدن چیست؟

سیستم ایمنی از بدن در برابر عوامل خارجی که می توانند مضر بوده و موجب بیماری شوند، محافظت می نماید. در این مورد، ما به مواردی مانند میکروب ها (باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، پارازیت ها)، سلول های غیر طبیعی خود بدن و آلرژن ها (مواد حساسیت زا) اشاره داریم.

برای تحقق این هدف، پادتن ها توسط سیستم ایمنی بدن فراوری می شوند. پادتن ها مواد مضر را تخریب و خنثی می نمایند. این دفاع ما در برابر هر گونه تهدید و حمله است. با این وجود، سیستم ایمنی بدن همیشه شرایطی یکسان را حفظ ننموده و در طول زندگی فرد تغییراتی را تجربه می نماید. به عنوان مثال، نوزادان تازه متولد شده هنوز از ایمنی کامل برخوردار نیستند.

بچه ها کوچک تنها دارای پادتن هایی هستند که از مادر خود دریافت نموده اند. آن ها این پادتن ها را طی دوران باردرای به وسیله جفت و همچنین طی دوران تغذیه به وسیله شیر مادر دریافت می نمایند. با گذشت زمان و قرار دریافت در معرض عناصر مختلف، بچه ها به تدریج تقویت مکانیزم های دفاعی خود را تجربه می نمایند.

عمکلرد های سیستم ایمنی بدن پس از بلوغ جنسی تا حدودی کاهش می یابد. مهم ترین تغییرات در این مورد مربوط به سلول های بنیادی هستند. پیر شدن سیستم ایمنی بر در دسترس بودن سلول های T نیز تاثیرگذار است. اما زمانی که افراد عظیم تر می شوند، تحولی عظیم رخ می دهد. به طور کلی، ما می توانیم پیری سیستم ایمنی بدن را به عنوان تاثیر سن بر سلول های این سیستم تعریف کنیم.

با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن افت کارایی خود را تجربه می نماید که می تواند با از دست رفتن بعضی عملکرد های آن از جمله موارد زیر همراه باشد:

افت توانایی تشخیص بین عوامل حارجی و سلول های خود بدن. از این رو، سیستم ایمنی در تشخیص عوامل خارجی ناموفق بوده یا سلول های بدن را به عنوان عوامل متخاصم در نظر می گیرد.

کاهش لکوسیت ها. این شرایط نه تنها از نظر تعداد لکوسیت ها، بلکه از نظر توانایی واکنش آن ها به عفونت ها رخ می دهد.

کند شدن ماکروفاژها. مدت زمان بیشتری طول می کشد تا سلول های سرطانی و باکتری ها توسط ماکروفاژ ها نابود شوند.

افت عملکرد پادتن ها. آن ها قادر به ارائه واکنش و پاسخگویی موثر نیستند.

پیامد های پیری سیستم ایمنی

تغییراتی که به واسطه افزایش سن انسان رخ می دهند بر فعالیت سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند. از این رو، افراد پیرتر احتمال بیشتری دارد به عفونت ها، سرطان، و بیماری های مختلف مانند آنفلوآنزا و سینه پهلو مبتلا شوند. در حقیقت، بسیاری از بیماری های خودایمنی اغلب در نیمه دوم عظیمسالی شکل می گیرند.

همچنین، در دوران پیری، از آنجایی که سلول های کمتری وجود دارند که فرایند بهبودی را امکان پذیر سازند، بدن به بهبودی کندتر تمایل دارد. این می تواند به یک چرخه معیوب تبدیل گردد. از آنجایی که بهبودی کند است، بدن در معرض خطر قرار گرفته است، از این رو، می تواند دوباره بیمار گردد.

باید به این نکته اشاره داشت که پیری تنها چیزی نیست که واکنش سیستم ایمنی بدن را تضعیف می نماید. بی تعادلی در دو مورد ایمنی ذاتی و ایمنی تطبیقی نیز باید مد نظر قرار بگیرند. ایمنی ذاتی نخستین خط دفاعی بدن در برابر عفونت است. به طور همزمان، ایمنی تطبیقی به بدن اجازه می دهد عوامل بیماری زای خاص را به یاد آورده و به آن ها حمله کند.

به واسطه از دست دادن ایمنی تطبیقی، عوامل بیماری زای غیر فعال که پیش از این توسط بدن سرکوب شده اند می توانند دوباره فعال شوند. از نمونه های کلاسیک در این زمینه می توان به هرپس زوستر (زونا) و سل اشاره نمود.

نکته هایی برای مبارزه با پیری سیستم ایمنی بدن

با وجود سناریوی که شرح داده شد، همچنان می توان خطرات مرتبط با پیری سیستم ایمنی بدن را کاهش داد تا آثار آن ها به حداقل برسد. همچنین، امکان به تاخیر انداختن ظهور این فرایند وجود دارد. در این مورد، جنبه های مختلفی وجود دارند که از نظر سبک زندگی باید به آن ها توجه کرد. این ها با چهار مورد اساسی شامل ورزش، غذا، عادات، و مدیریت استرس و عواطف مرتبط هستند.

فعالیت بدنی منظم

پژوهش ها نشان داده اند که ورزش اثر چشمگیری بر حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن دارد. از نظر فیزیولوژیکی، بافت عضلانی بعضی پروتئین ها به نام میوسین ها را فراوری می نماید. این پروتئین ها التهاب را کاهش می دهند و به حفظ عملکرد ایمنی بدن یاری می نمایند.

بعضی مطالعات نشان داده اند که افرادی که از نظر بدنی فعال هستند، نسبت به افرادی با فعالیت بدنی کم، پادتن های بیشتری در واکنش به واکسیناسیون فراوری می نمایند. همچنین، ورزش به محافظت در برابر عفونت ها و بیماری های مزمن دیگر که ممکن است به ضعف سیستم ایمنی بدن منجر شوند، یاری می نماید.

افزون بر این، ورزش به وسیله افزایش سطوح هورمون های شادی (سروتونین، دوپامین، اُکسی توسین) به کاهش استرس و نگرانی یاری می نماید. ورزش به حفظ خلق و خوی خوب انسان یاری می نماید که در بهبودی بیماری یا پرهیز از بیمار شدن اهمیت دارد.

رژیم غذایی سالم

هیچ مدرک مستقیمی که نشان دهد رژیم غذایی سالم پیری سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهد، وجود ندارد. با این وجود، شواهد بسیاری آسیب یک رژیم غذایی ناسالم را نشان می دهند. به بیان دیگر، مصرف بیش از حد چربی های ترانس، قندها، و کربوهیدرات های پالایش شده به بروز بیماری منجر می گردد؛ و هر چه بیشتر بیمار شوید، سیستم ایمنی نیز فشار بیشتری را متحمل خواهد شد.

در مقابل، یک رژیم غذایی سالم شامل میوه ها و سبزیجات، روغن زیتون، ماهی و ماکیان بیشتر نسبت به گوشت قرمز، و میزان شکر و آرد سفید کمتر می گردد. این رژیم غذایی با خطر کمتر چاقی، بیماری قلبی عروقی، دیابت، و انواع مختلف سرطان پیوند خورده است.

همچنین، یک رژیم غذایی متعادل به حفظ وزن سالم یاری می نماید. در افراد مسن، انباشت چربی می تواند اثر منفی بر التهاب مزمن داشته باشد. التهاب تقریبا با تمام بیماری های دوران پیری از دیابت نوع 2 تا بیماری قلبی عروقی و سرطان مرتبط است. همچنین، التهاب مزمن در ابتلا به بیماری های خودایمنی در افراد مسن نقش دارد.

عادات سالم و مدیریت استرس و عواطف

زمانی که درباره عادات سالم صحبت می کنیم، افرون بر ورزش که پیشتر به آن اشاره نمود، باید خواب خوب را نیز مد نظر قرار دهید. استراحت به بازیابی انرژی مورد احتیاج بدن و کسب آرامش یاری می نماید.

به طور همزمان، ما باید از مصرف موادی که به بدن آسیب می رسانند، پرهیز کنیم که از آن جمله می توان به الکل، سیگار و مواد مخدر اشاره نمود. حتی کافئین بیش از حد نیز می تواند مضر باشد. همچنین، باید از کار زیاد، نگرانی ها، استرس و عواطف منفی تا حد امکان پرهیز کرد.

هر چیزی که موجب بی تعادلی شده و ما را بیمار کند بر توانایی بدن برای بهبودی تاثیر می گذارد. به بیان دیگر، این شرایط بر طول عمر سیستم ایمنی بدن ما تاثیر می گذارد.

سخن پایانی

برای جلوگیری از خطرات پیری سیستم ایمنی بدن نباید تا فرا رسیدن دوران پیری صبر کنیم. اگر هنوز جوان هستید یا به اوایل دوران عظیمسالی رسیده اید، می توانید مراقبت از سیستم ایمنی بدن خود را شروع کنید.

این کار سخت و پر هزینه نیست. ورزش، رژیم غذایی سالم، پرهیز از الکل و سیگار و نگرانی ها و خواب خوب آن چیز هایی هستند که باید مد نظر قرار دهید. فواید بلند مدت آن ها بسیار ارزشمند خواهد بود.