مطالبات معوق بانک ها به 170 هزار میلیارد تومان رسید - مجله بابلسر

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، تازه ترین آمار های قابل استناد نشان می دهد، حجم مطالبات معوق شبکه بانکی کشورتا سرانجام شهریور ماه امسال به 170 هزار میلیارد تومان رسیده است.

طبق این آمار، تا سرانجام شهریور سال گذشته حجم مطالبات معوق بانکی به 151 هزار میلیارد تومان رسیده است. دراین مقطع زمانی کل تسهیلات بانکی پرداخت شده نیز بالغ بر 1363 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین نسبت مطالبات معوق به کل تسهیلات پرداخت شده در کل سال 1397 نیز به عدد 11.1 درصد رسیده است.

بدین ترتیب هرچند حجم مطالبات معوق در یک سال مورد آنالیز (شهریور 97 تا شهریور 98) با رشد حدود 19 هزار میلیارد تومانی از 151 به 170 هزار میلیارد تومان رسیده، ولی نسبت مطالبات معوق با کاهش همراه شده است. مطالبات معوق در کنار بدهی شبکه بانکی به بانک مرکزی، بدهی دولت به بانک ها و همچنین صورت های اقتصادی که احتیاج به اصلاح و شفافیت زیادی دارد، از مهم ترین معضلات نظام بانکی محسوب می گردد.

براساس استاندارد های جهانی نسبت مطالبات غیرجاری یا همان معوق به کل تسهیلاتی که توسط بانک ها پرداخت شده باید بین 2 تا 5 درصد باشد و اگر از مرز 5 درصد عبورکند زنگ خطر افزایش ریسک برای نظام بانکی به صدا درمی آید. این درحالی است که از ابتدای دهه 80 شمسی بانک های ایران از این مرز هشدار عبور نموده اند، به طوری که در سال 1388 نسبت مطالبات معوق به کل تسهیلات بانکی به رقم بی سابقه 18.2 درصد رسید.

تا پیش از سال 1384 نسبت مطالبات معوق با اندکی اختلاف از استاندارد جهانی آن (5 درصد) قرار داشت، اما جهش 11 هزار میلیارد تومانی آن در سال 1385 این نسبت را به بیش از 10 درصد (11.3 درصد) رساند. در سال 1384 و ابتدای فعالیت دولت نهم کل مطالبات معوق شبکه بانکی در حدود 5 هزار میلیارد تومان بود که این رقم در سال بعد به 16 هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

در سال 1386 نیز 10 هزار میلیارد تومان دیگر به این رقم افزوده شد و مطالبات معوق را به 26 هزار میلیارد تومان رساند، در سال های 1387 و 1388 نیز روند رشد مطالبات با ثبت ارقام 30 و 37 هزار میلیارد تومان ادامه پیدا کرد. اما در سال های بعد کانال های جدیدی فتح شد.

برهمین اساس در سال 1389 مطالبات معوق با رقم 41 هزار میلیارد تومان وارد کانال 40 هزار میلیارد تومانی شد و در سال 1390 (با رقم 59 هزار میلیارد تومان) در آستانه 60 هزار میلیارد تومان نهاده شد. در سال 1391 با ثبت رقم 62 هزار میلیارد تومان رکورد تازه ای به ثبت رسید، رقمی که در سال 1392 به 80 هزار میلیارد تومان رسید.

رقم مطالبات معوق در سال های بعد با ادامه روند صعودی خود 87 هزار میلیارد تومان در سال 1393 و 93 هزار میلیارد تومان در سال 1394 را تجربه کرد تا اینکه در سال 1396 به 100 هزار میلیارد تومان رسید.

کمیته ای برای کاهش مطالبات معوق

روند صعودی مطالبات معوق و نسبت آن در سال های سرانجامی دهه 80 و اوایل دهه 90 شمسی باعث شد تا دولت کمیته فرادستگاهی رسیدگی به مطالبات معوق بانک ها را در سال 1392 به منظور رسیدگی به مطالبات و معوقات بانکی تشکیل دهد. کمیته ای که توانست تا حدودی معضل مطالبات را سامان دهد. برهمین اساس نسبت مطالبات غیرجاری از 14.1 درصد در سرانجام سال 1392 به 10.2درصد در سرانجام سال 1394 کاهش یافت. هم اکنون نیز با قرار دریافت این نسبت در مرز 10 درصد شاهد کاهش 4 درصد آن از سال 1392 تا نیمه امسال هستیم.

16 درصد مطالبات مربوط به وام های خرد

آنالیز سهم وام های خرد و کلان از کل مطالبات معوق شبکه بانکی که گزارش آن در خرداد سال گذشته توسط کمیسیون اصل 90 مجلس در صحن علنی قرائت شد، نشان می دهد که بخش عمده مطالبات مربوط به وام های کلان است.

طبق این گزارش وام های بانکی تا یک میلیارد تومان 16 درصد از مطالبات معوق را تشکیل می دهد. این سهم برای وام های یک تا 10 میلیارد تومان 26 درصد است که برای وام های 10 تا 100 میلیارد تومان به 36 درصد می رسد. وام های 100 میلیارد تومان به بالا نیز سهم 22 درصدی در کل مطالبات معوق داشته است.

ریشه های مطالبات معوق

برپایه گزارش های کارشناسی میزان مطالبات معوق بانکی در کنار تمام مؤلفه های مختلف رابطه مستقیمی با شرایط اقتصاد کلان از جمله نرخ رشد اقتصادی و تورم دارد. به طوری که میزان رشد نسبت مطالبات معوق در دوره رونق یک درصد و در دوره رکود تا 10 درصد هم بوده است. از سوی دیگر، میزان وثایقی که در ازای پرداخت تسهیلات توسط بانک ها دریافت می گردد، یکی از مهم ترین دلایل رشد مطالبات معوق بوده است. همچنین زیرساخت های حقوقی شبکه بانکی، مدیریت بانک ها و نحوه نظارت بانک مرکزی بر عملکرد آن ها نقش مهمی در رشد مطالبات داشته است.

با توجه به تعداد بالای بحران های بانکی در تمام کشورها، تأسیس شرکت های مدیریت بدهی یکی از راه چاره های حل معضل مطالبات معوق به عنوان یک تجربه جهانی بوده است. برهمین اساس بسیاری از کشور ها بخصوص کشور های آسیایی برای حل مشکل مطالبات از شرکت های مدیریت بدهی که ماهیتی دولتی داشته اند، بهره برده اند. در واقع این شرکت ها به نیابت از بانک ها با روش های مختلف طلب آن ها را وصول نموده اند.

تقسیم بندی مطالبات معوق

مطالبات غیرجاری بانکی درمجموع به چهار دسته مطالبات سررسید گذشته، معوق، مشکوک الوصول و سوخت شده تقسیم می گردد که هر چه به مراحل سرانجامی نزدیک تر می گردد، امکان بازگشت وام پرداخت شده کمتر می گردد. مطالبات سررسید گذشته، مطالباتی است که از تاریخ سررسید بدهی یا تاریخ قطعی بازپرداخت اقساط آن بیش از دو ماه گذشته، اما از شش ماه تجاوز ننموده است. مطالبات معوق نیز مطالباتی است که بیش از شش ماه و کم تر از 18 ماه از تاریخ سررسید یا تاریخ قطعی بازپرداخت اقساط آن گذشته است. مطالبات مشکوک الوصول هم به مطالباتی گفته می گردد که بیش از 18 ماه از تاریخ سررسید آن سپری شده است.

اما مطالبات سوخت شده صرفنظر از تاریخ سررسید، به دلایلی مانند فوت یا ورشکستگی بدهکار قابل وصول نبوده و با رعایت ضوابط مربوط، به عنوان مطالبات سوخت شده تلقی شده است. براساس این تقسیم بندی نزدیک به 80 درصد از مطالبات معوق بانک ها در قالب مطالبات مشکوک الوصول جای می گیرد، چرا که سال ها از سررسید اقساط آن ها گذشته است.

منبع: روزنامه ایران