همه چیز درباره گل پیونی؛ انواع، خصوصیات و نکات کشت - مجله بابلسر

معرفی کوتاه از گل

در دهه های 1930 و 1940، کاتالوگ های گل فروشی ها تنها سه گونه از گل صد تومانی را لیست می کردند: سفید، زرشکی و صورتی رز. امروزه هزاران نوع از گل پیونی موجود است.

گل های صد تومانی یا پیونی گیاهان چند ساله گل داری هستند که بهتر است در پاییز برای رویش گل های فوق العاده زیبا کاشته شوند. این گل ها از بهار تا تابستان شکوفا می شوند. آن ها شاخه ها و دسته های گل باشکوهی را تشکیل می دهند و بعلاوه شاخ و برگ های دوست داشتنی دارند که سبز می مانند.

گل های پیونی به سرما مقاوم هستند. بنابراین، اگر محافظی برای این گل بسازید، در زمستان بهتر دوام می آورد. البته، این گل به دوره سرما برای تشکیل جوانه احتیاج دارد که ممکن است در منطقه ها گرم تر خبری از آن نبشد. اگر گل صد تومانی با دقت نگهداری گردد، می تواند برای نسل ها در گوشه خانه شما بماند و شکوفا گردد. حتی بعضی از انواع گل پیونی برای یک قرن دوام آورده اند.

خصوصیات گیاه شناسی

گل پیونی یا صد تومانی با نام علمی Paeonia officinalis یک گیاه علفی چند ساله یا درختچه ای چوبی است. ارتفاع این گیاه در برترین حالت 60 تا 90 سانتی متر و عرض آن 90 تا 152 سانتی متر می رسد. این گیاه از اواخر بهار تا اواخر تابستان گل می دهد. گل های آن هم به رنگ های سفید، صورتی، قرمز، بنفش تیره و مرجانی هستند.

انواع گل پیونی

گل پیونی سه نوع اصلی دارد: علفی، درختی و ترکیبی از این دو. گل های صد تومانی علفی با صدها گونه قابل انتخاب در باغ ها رایج ترین نوع پیونی هستند. این گونه ها معمولا گل های معطر در رنگ های صورتی، قرمز و سفید هستند. همان طور که از نام آن پیداست، گل های صد تومانی علفی ساقه های چوبی ندارند. در عوض، ساقه های آن ها سبز و انعطاف پذیر می مانند. بنابراین، ممکن است برای جلوگیری از ریزش آن ها، به ویژه زمانی که این گل ها در باران خیس می شوند، احتیاج به قیم داشته باشند. این گل های صد تومانی در بهار دوبار از طوقه گیاه رشد می نمایند و در زمستان و یخبندان همگی پس از یخ زدگی به زمین میفتند و می میرند، این گونه مانند بیشتر گیاهان چند ساله دیگر 60 تا 90 سانتی متر ارتفاع پیدا می نمایند.

همان طور که از نام آن پیداست، گل های پیونی درختی از پایه ای مانند تنه درخت رشد می نمایند. آن ها گران تر هستند و کندتر رشد می نمایند اما در نهایت قد آن ها می تواند تا 152 سانتی متر برسد. گل صد تومانی درختی احتیاجی به قیم ندارد زیرا ساقه های چوبی آن می تواند وزن گل های بزرگ را تحمل کند.

گل صد تومانی ترکیبی یا متقاطع ترکیبی از دو نوع اول است. این نوع گل پیونی رنگ های غیر معمول تری مانند نارنجی و زرد می دهد. این گل ها تا ارتفاع میانه در میان باغ و انواع درختان رشد می نمایند که معمولا حدود 90 سانتی متر ارتفاع دارند.

اهمیت فرهنگی گل

گل صد تومانی به علت ارتباطی که با پایونیا اسطوره یونانی دارد، نماد محجوب بودن است و بر این اساس اگر آن ها را از شاخه جا کنید یا خشک شوند دچار بدشانسی می شوید. در چین و ژاپن، گل پیونی به معنای پادشاه گل ها است و در تعطیلات مهم مانند جشن سال نوی چینی به کار می رود. این گل نماد ثروت هم هست چون برای سالیان طولانی فقط امپراتوران چینی از گل پیونی استفاده می کردند. در ژاپن، پیونی نشانه شجاعت، افتخار و خوش شانسی است.

به طور کلی، در فرهنگ های مختلف گل پیونی یا صد تومانی نشانه رفاه، خوش شانسی، عشق و افتخار است. بنابراین، برای تبریک ازدواج، فارغ التحصیلی یا تولد فرزند می توانید یک دسته گل زیبای پیونی هدیه بدهید.

نمادشناسی

رنگ های مختلف پیونی هر یک معانی خاص خود را دارند و نماد چیزهای متفاوتی هستند. مهم ترین معانی هر رنگ از گل پیونی به این ترتیب است:

• گل های صد تومانی سفید نماد محجوب و خجل بودن هستند. بنابراین، برای مواقعی که حرف اشتباهی زده اید یا کار نادرستی انجام داده اید و می خواهید عذرخواهی کنید عالی هستند. وقتی یک دسته گل زیبا از گل صد تومانی سفید جلوی در خانه فرد مورد نظر شما ظاهر می گردد، قطعا نمی تواند کینه ای از شما به دل بگیرد.
• گل های پیونی صورتی هواداران بسیاری دارند و برای دسته گل عروسی بسیار محبوب هستند زیرا نماد خوش شانسی و رفاه هستند.
• گل صد تومانی قرمز نماد عشق، اشتیاق، افتخار و احترام است. در هر مرحله ای از رابطه عاشقانه خود که هستید، مطمئن باشید که شریک زندگی شما یک دسته گل بزرگ از گل صد تومانی قرمز را دوست خواهد داشت.
• گل پیونی مرجانی نوعی گل صد تومانی منحصر به فرد است که با شکوفه دادن رنگ آن تغییر می نماید. گل صد تومانی مرجانی اغلب با ظرافت، خوش شانسی، پیروزیت و روابط قوی هم معنا است. این گل می تواند نشان دهنده شادی و فراوانی هم باشد.
• گل صد تومانی بنفش اغلب با سلطنت، اشراف و وقار مترادف است. این گل ها گاهی اوقات نشان دهنده تحسین، احترام و عشق هم هستند. در بعضی از فرهنگ ها اعتقاد بر این است که بنفش نماد قدرت، جاه طلبی و تجمل است. گل پیونی بنفش یک انتخاب زیبا و شیک برای بسیاری از مناسبت ها محسوب می گردد.
• گل پیونی زرد به طور معمول نماد شادی، گرما و دوستی است. این گل ها در بعضی موارد آغاز و تولدی دوباره را هم نشان می دهند. در بعضی از فرهنگ ها، رنگ زرد نشانه خورشید به شمار می رود و اعتقاد بر این است که خوش شانسی و انرژی مثبت به ارمغان می آورد. این گل برای هدیه دادن به اعضای خانواده و دوستانی که در آستانه آزمونی بزرگ هستند، مناسب است.

زیستگاه و پراکندگی گل

گونه ها و رنگ های متنوع این گل زیبا را می توانید در سراسر جهان پیدا کنید. بااین حال، گل های صد تومانی یا پیونی در آسیا، اروپا و غرب آمریکای شمالی بیش از هر جای دیگری رشد می نمایند و آب و هوای این منطقه ها را بیشتر می پسندند.

آب و هوای مورد علاقه

گل صد تومانی منطقه ها خنک تر را ترجیح می دهد و در صورتی که زمستان های سرد را تجربه کند برترین گل دهی و رشد را دارد. گل پیونی آفتاب کامل را دوست دارد. اگرچه می تواند با محیط نیمه آفتابی کنار بیاید، اما در نقطه ای آفتابی که 6 تا 8 ساعت در روز نور خورشید دریافت می نماید، برترین گلدهی را دارد. در شهرها و منطقه ها همواره آفتابی باید برای این گل اندازهی سایه فراهم کنید.

از گل پیونی در برابر بادهای شدید محافظت کنید زیرا شکوفه های بزرگ گل صد تومانی با وزش باد شدید پر پر می شوند. در صورت لزوم، برای نگه داشتن این گل از قیم بهره ببرید. گل صد تومانی را بسیار نزدیک به درختان یا درختچه ها نکارید زیرا این گل ها دوست ندارند برای غذا، نور و رطوبت با گیاهان دیگر رقابت نمایند.

احتیاجهای خاک

گل های پیونی با هر شرایطی بسیار سازگار می شوند اما در حالت ایده آل، خاکی با زه کشی خوب و کمی اسیدی و pH 6.5 تا 7 را دوست دارند. اگر در خاک سنگین و رسی این گل را می کارید اصلاح آن با کمپوست یا خاک ترکیبی آزالیا و رودودندرون، استقرار گیاه گل صد تومانی شما را آسان تر می نماید. گل های صد تومانی درختی خاک قلیایی تری نسبت به گونه های علفی معمولی دوست دارند و نمی خواهند با درختچه های دیگر برای کسب منابع مورد احتیاج خود رقابت نمایند.

باغبانی گل

گل های صد تومانی مانند گیاهان جوان و تازه کاشته شده به زمان احتیاج دارند تا رشد نمایند. معمولا باید چند سال طول بکشد تا این گیاه به ثبات برسد، شکوفا گردد و رشد کند. پس از آن ، گل های پیونی به تنهایی، در دسته های چندتایی یا به صورت هماهنگ با گیاهان دیگر گل می دهند.

گیاهان پیونی با کمی مراقبت و باغبانی به خوبی رشد می نمایند. برخلاف بسیاری از گیاهان چند ساله پیونی ها به تقسیم ریشه در هر چند سال یک بار احتیاجی ندارند. برای نگهداری از این گیاه باید از خاک خوب که با کمپوست و کمی کود ترکیب شده بهره ببرید. اگر خاک شما مواد مغذی کافی نداشته باشد، در اوایل تابستان پس از اینکه گل صد تومانی شکوفا شد و گل های آن را چیدید، به کودی مرکب از کمپوست و کود دامی که به خوبی پوسیده شده احتیاج پیدا می نماید. دقت داشته باشید که نباید به این کود بیش از هر چند سال یک بار کود بدهید. اگر ساقه های گل صد تومانی استقامت لازم را نداشته باشند، بهتر است از حلقه های گل فلزی یا سیمی به عنوان قیم برای این گیاه بهره ببرید.

پس از اینکه برگ های گل صد تومانی آغاز به محو شدن کردند، این گیاه را با کود متعادل و آهسته رهش تغذیه کنید. از تغذیه پیونی با کودهای نیتروژن بالا خودداری کنید. پس از یخبندان، شاخ و برگ این گیاه به طور کامل از بین می رود. گل صد تومانی را با مالچ خفه نکنید. در جاهایی که دمای هوا سرد و شدید است، برای اولین زمستان پس از کاشت، با سوزن کاج یا پوسته درخت خرد شده، مالچ پاشی کنید. مالچ ها را در بهار از روی خاک بردارید.

فصل کاشت

غده ها یا شاخه های تازه گل صد تومانی جوان همواره در گل خانه ها فروخته می شوند. آن ها را در پاییز، چند هفته قبل از اولین یخبندان بکارید. اگر هم باید گلدان این گیاه را تعویض کنید، همین موقع برترین زمان انجام آن است. اگر مجبور به کاشت گل پیونی در بهار هستید، آنالیز کنید که زمین قابل کشت باشد و خطر سرمازدگی وجود نداشته باشد. رشد گل های صد تومانی کاشته شده در بهار معمولا یک سال از گل های کاشته شده در پاییز عقب میفتد.

روش های تکثیر

ساده ترین راه برای تکثیر گل صد تومانی علفی تقسیم ریشه آن است اما امکان رشد این گیاه از بذر نیز وجود دارد.

تقسیم ریشه

در پاییز، پس از محو شدن شاخ و برگ گل صد تومانی، کل گیاه را با بیل از زمین جدا کنید. تا حد امکان خاک را از ریشه جدا کنید. با یک چاقوی تیز، بخش هایی از تاج آن را ببرید و مطمئن شوید که هر قسمت دارای ریشه و حداقل سه جوانه باشد. این بخش ها را بلافاصله دوباره در خاک باغچه آماده شده بکارید و به خوبی آبیاری کنید. تکثیر گل صد تومانی درختی با تقسیم ریشه نیست. باغبان ها معمولا برای تکثیر آن ها بذر می کارند.

کاشت بذر

بیشتر گل های صد تومانی بذرهایی فراوری می نمایند که می توان آن ها را برداشت و کاشت اما گل های پیونی که از بذر رشد می نمایند اغلب شبیه گیاه مادر نیستند. یک بستر باغچه ای آماده کنید که در سه سال اول خانه گل های صد تومانی جوان باشد. بذر تازه ای که بلافاصله پس از شکوفه دادن گیاه برداشت می گردد، برترین گیاهان را با گل دهی زودتر تحویل می دهد. بذر خشک خریداری شده گل پیونی باید در تابستان کاشته گردد. این گل ها برای رطوبت رسانی و شکستن دوره خواب خود به زمان بیشتری احتیاج دارد. بذرهای گل صد تومانی را به عمق بیش از 5 سانتی متری و با فاصله 2.5 تا 5 سانتی متر از یکدیگر بکارید. بذرها را با خاک نپوشانید. بستر را آبیاری کنید و 2.5 سانتی متر خرده چوب یا مالچ چوبی روی آن بریزید. کل بستر را با یک ورقه پلاستیکی شفاف که روی لبه های آن هوا جمع شده بپوشانید و آن را تا اوایل بهار سال بعد که نهال ها آغاز به رشد می نمایند در جای خود نگه دارید.

دستورالعمل های مراقبتی

• گل صد تومانی معمولا در گلدان رشد نمی نماید. این گل ها دارای سیستم ریشه بزرگی هستند که گلدانی با عرض و عمق حداقل 45 سانتی متر می خواهد. گل های پیونی به آفتاب کامل و آب بیشتری احتیاج دارند. گونه های کوتاه این گل مناسب ترین نوع آن برای کاشت گلدان هستند. برای زمستان گذرانی، گلدان ها را به پارکینگ یا پاسیوی سرپوشیده منتقل کنید تا از آن ها در برابر عوامل محیطی محافظت گردد و ریشه ها را با مالچ بپوشانید تا این گیاهان از یخ زدگی محافظت شوند.
• این گیاه را به آرامی تغذیه کنید. استفاده سالانه از کمپوست مخلوط با اندازه بسیار کمی کود در اطراف پایه گیاه تنها چیزی است که پیونی به آن احتیاج دارد. اگر این گیاه را با کمپوست و کود تغذیه می کنید، این کار را درست پس از خاتمه دوران گل دهی انجام دهید.
• گل های صد تومانی درختی به آهن و فسفات احتیاج دارند و با تغذیه سالانه سولفات و پودر استخوان در بهار خوب رشد می نمایند. برخلاف گل های صد تومانی علفی، آن ها به تغذیه منظم با کود 5-10-5 احتیاج دارند.

نکات برای کشت پیروز

• این گل را باید جایی بکارید که شش ساعت یا بیشتر از آن آفتاب کامل داشته باشد.
• پیونی در خاکی با زه کشی خوب و کمی اسیدی بکارید.
• به گل پیونی هفته ای 2.5 تا 5 سانتی متر آب بدهید.
• این گیاهان به یک دوره سرمای حدود 6 هفته ای با دمای زیر 4.5 درجه سانتی گراد در زمستان احتیاج دارند تا در بهار گل بدهند.
• درست پس از گل دهی، سالی یک بار گل صد تومانی را با خاک مخلوط کمپوست و اندازه کمی کود تغذیه کنید.

آفات و بیماری های رایج گل پیونی

گل صد تومانی بیش از همه مستعد ابتلا به کپک خاکستری (بوتریتیس) است. برای مبارزه با این آفت باید مطمئن شوید که گل های صد تومانی شما بسیار نزدیک به یکدیگر کاشته نشده اند و مطمئن شوید که هوا بین این گیاهان به خوبی جریان می یابد. استفاده از قارچ کش های صابون مس نیز می تواند یاری نماینده باشد.

باغبانان اغلب شکوفه های گل صد تومانی را پوشیده از مورچه ها می بینند. این حشرات اغلب جذب شهد ترشح شده این گل های بسیار معطر می شوند. مورچه ها به این گیاه آسیبی نمی رسانند و در واقع می توانند به عنوان یک عامل بازدارنده برای سایر حشرات تغذیه نماینده از این گل عمل نمایند که ممکن است ناقل بیماری باشند یا در بدترین حالت باعث آسیب رسیدن به گل صد تومانی شوند. برای اینکه از شر مورچه ها و حشراتی مانند آن ها در امان باشیدُ به سادگی شاخه های گل صد تومانی بریده شده خود را قبل از اینکه برای تزئین به داخل خانه بیاورید، تکان دهید.

استفاده های دارویی گل

گل صد تومانی حاوی ماده ای شیمیایی به نام پائونی فلورین است و مصرف آن می تواند چین و چروک های صورت را کاهش دهد. مصرف ترکیب خاصی از گل صد تومانی و شیرین بیان هم ممکن است گرفتگی عضلات را در افراد مبتلا به سیروز کبدی و در افرادی که تحت همودیالیز قرار می گیرند، کاهش دهد.

درمان ها و کاربردهای سنتی

از گل صد تومانی برای درمان بیماری ها و مسائل سلامتی مختلف استفاده می نمایند که بعضی از آن ها عبارت اند از:

• نقرس
• آرتروز
• مسائل تنفسی
• سرفه
• بیماری های پوستی
• هموروئید
• ناراحتی قلبی
• ناراحتی معده
• اسپاسم های عضلانی
• مسائل عصبی
• سردرد میگرنی
• سندرم خستگی مزمن (CFS)

هشدار درباره سمیت

گل پیونی یا صد تومانی به اندازه بسیار اندکی برای حیوانات خانگی خطرناک است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید گوزن ها و خرگوش ها حیواناتی هستند که از گل صد تومانی متنفرند. در عوض، مورچه ها این گیاهان را دوست دارند و در داخل جوانه های آن ها آرام می شوند.

نتیجه گیری

گل صد تومانی یا پیونی یکی از زیباترین گل های جهان است که رنگ های بسیار متنوعی دارد. این گل در بهار شکوفا می گردد و در پاییز به خواب زمستانی فرو می رود. پیونی را معمولا در باغچه ها و به صورت گروهی می کارند اما اگر بخواهید این گیاه را داخل خانه یا در بالکن نگهداری کنید، باید شرایط آن را در تمام روزهای سال طوری فراهم کنید که ریشه های عمیقی تشکیل بدهد و روند طبیعی رشد خود را مانند پیونی های باغچه ای طی کند.