هدایتگری کمرنگ آیین نامه ارتقای اساتید ، ارزشیابی دانشجویان راه حل قطعی سنجش کیفیت تدریس نیست - مجله بابلسر

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران، فرزانه کرمی- آموزش از وظایف اصلی دانشگاه هاست، در واقع استاد مهم ترین رکن آن و کلید شکوفا کردن توانایی انسان ها محسوب می شود. بر اساس آخرین آمار موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، سه میلیون و 300 هزار نفر جمعیت دانشجویی کشور را تشکیل داده اند که توسط اعضای هیئت های علمی دروس تخصصی و عمومی رشته دانشگاهی خود را می گذرانند؛ بنابراین مهمترین و اولین رکن پیش از هر تحقیق و پژوهش، مربوط به امر آموزش می شود.

بیشتر بخوانید

وقتی وزارت علوم چشم خود را بر ایرادات آیین نامه ارتقاء اساتید می بندد! / مهم ترین دستاورد ماده پژوهشی مقاله محوری است

صفر تا صد ایرادات ماده آموزشی آیین نامه ارتقاء اساتید / وزارت علوم از خواب خوش بی نقصی بیدار شود

راه های غلطی که وزارت علوم جلوی پای اساتید می گذارد!

آموزش دانشجویان توسط اساتید دانشگاهی در دو مولفه کمیت و کیفیت تدریس خلاصه می شود؛ اما اینکه اعضای هیئت علمی بر چه اساسی و با چه آیین نامه ای به سمت تحقق این کمیت و کیفیت حرکت می کنند را وزارت علوم با تدوین آیین نامه ارتقای اساتید و آیین نامه ترفیع سالانه که بر اساس مولفه های همان آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی صورت می گیرد، دیده است.

صفر تا صد شئونات آموزشی را با 5 امتیاز کسب کنید!

بر اساس آیین نامه ارتقای اساتید تمام اعضای هیئت های علمی آموزشی تحت نظارت وزارت علوم برای ارتقاء به مرتبه های علمی از مربی تا استاد تمامی باید 40 امتیاز دریافت کنند که بر اساس آن عضو هیئت علمی باید حداقل 5 و حداکثر 7 امتیاز از رعایت نظم و انضباط درسی و شئونات آموزشی به دست آورد که این بند طبق شیوه نامه ترفیع سالانه اساتید شامل ارائه طرح درس، رعایت سرفصل ها، تشکیل به موقع کلاس ها، توجه به کیفیت دروس عملی، اعلام به موقع نمرات دانشجویان، مشاوره علمی، برنامه ریزی های درسی و کاربرگ های ارزیابی دانشجویان می شود.

نکته قابل تامل در بخش امتیازدهی به میزان کیفیت تدریس اساتید دانشگاهی مربوط به چگونگی ارزیابی این کیفیت می شود در واقع کاربرگ های ارزیابی دانشجویان نه تنها دریافت امتیاز رعایت نظم انضباط اساتید بلکه تمام امتیاز کیفیت تدریس را نیز در برگرفته اند!

همچنین متقاضی ارتقاء باید حداقل 16 امتیاز برای دست یابی به رتبه دانشیاری و 17 امتیاز برای ارتقاء به مرتبه استاد تمامی در بخش کیفیت آموزش کسب کند، نکته قابل تامل در بخش امتیازدهی به میزان کیفیت تدریس اساتید دانشگاهی مربوط به چگونگی ارزیابی این کیفیت می شود، زیرا بر اساس آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی، اساتید دانشگاهی امتیاز کیفیت تدریس را از طریق نمره ارزشیابی اجرا شده توسط دانشجویان در پایان هر ترم به دست می آورند. این در حالی است که مولفه های دیگر همچون به روز رسانی محتوای درسی با توجه به گسترش علم، خلاقیت در روش ها و فنون تدریس و ... را به خودی خود و از طریق مشاور تربیتی که وظیفه سنجش میزان یادگیری دانشجویان را برعهده دارد و ضرورت آن در دانشگاه ها احساس می شود مورد توجه قرار نمی دهند! این موضوع نشان دهنده آن است که کاربرگ های ارزیابی دانشجویان نه تنها دریافت امتیاز رعایت نظم انضباط اساتید بلکه تمام امتیاز کیفیت تدریس را نیز در برگرفته اند!

آیین نامه ارتقاء اساتید همانطور که گفته شد تنها به مولفه کیفیت تدریس منتهی نمی شود و مولفه کمیت تدریس را نیز با خود دارد. بر این اساس اعضای هیئت علمی آموزشی تحت نظارت وزارت علوم باید حداکثر 15 امتیاز و حداقل 5 امتیاز برای ارتقاء به مرتبه های مختلف علمی از طریق پر کردن موظفی تدریس کسب کنند. همچنین سقف دریافت امتیاز از تدریس در واحد های مختلف دوره کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری حرفه ای و تخصصی حداکثر 30 امتیاز اعلام شده است.

در این میان اعضای هیئت علمی پژوهشی نیز باید 15 امتیاز از کمیت تدریس و 8 امتیاز از کیفیت تدریس بر اساس کاربرگ های ارزیابی دانشجویان و 5 امتیاز از سرپرستی پروژه های کارشناسی به دست آورند که سرجمع امتیاز ها برای ارتقاء 20 امتیاز می شود. این اختلاف امتیاز و نحوه سنجش اساتید پژوهشی نیز خود بیانگر بی توجه ای به کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی است که موجباتتحلیل رفتگی دانشجویان را به همراه دارد.

کاهش 30 امتیازی ماده آموزشی مغفولیت به بار آورد

از طرفی همواره اعلام شده است که تحقیق و تدریس در دانشگاه ها از اهمیت یکسانی برخوردار است، اما نیم نگاهی به آیین نامه ارتقای اساتید و وجود سقف 40 امتیاز برای ماده آموزشی که پیش از آن 70 امتیاز داشته و در اصلاحیه جدید آیین نامه 30 امتیاز از آن کسر شده است در مقابل ماده پژوهشی که برای آن سقفی در نظر گرفته نشده است؛ گویای آن خواهد بود که نه تنها وزارت علوم اهمیت یکسانی به امر آموزش و پژوهش نداده است بلکه با نحوه امتیازبندی ها و سنجش کیفیت تدریس اساتید، سبب شده است تا آموزش به طور کلی مغفول بماند.

امتیاز سرآمدی در امر آموزش اولین تبصره ای است که از آیین نامه ارتقاء اساتید سال 95 حذف شد به طوری که اکنون اگر استاد دانشگاه در سطح ملی به عنوان استاد برجسته علمی نیز شناخته شود، برای او در آیین نامه ارتقاء امتیازی وجود نخواهد داشت. این در حالی است که در آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی سال 87 یک عضو هیئت علمی با سابقه درخشان آموزشی به مدت 7 سال می توانست از مرتبه استادیاری به دانشیاری ارتقاء یابد! البته که این امر توسط اعضای هیئت های علمی در سال های مختلف مورد اعتراض واقع شد، اما با بی توجهی مسئولان کار به جایی نبرد. در صورتی که وزارت بهداشت در جدول امتیازت خود به این امر توجه کرده و برای اعضای هیئت علمی پزشکی از 2 تا 8 امتیاز در نظر گرفته است.

چرا با وجود ادغام آیین نامه ارتقاءاعضای هیئت علمی وزارت بهداشت و وزارت علوم، امتیاز ماده آموزشی در آیین نامه وزارت علوم 184 امتیاز و در وزارت علوم تنها 40 امتیاز است!

سوال که در این این جا مطرح می شود این است که چرا با وجود ادغام آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی وزارت بهداشت و وزارت علوم، امتیاز ماده آموزشی در آیین نامه وزارت علوم 184 امتیاز و در وزارت علوم تنها 40 امتیاز است! و چگونه است که بسیاری از مسائل جزئی و البته مهم همچون مشارکت در طراحی و تولید محصولات آموزشی، تدوین و بازنگری برنامه آموزشی به تفکیک در آیین نامه ارتقاء وزارت بهداشت مورد توجه واقع شده است، اما وزارت علوم از آن چشم پوشیده است؟!

علاوه بر موارد گفته شده دو مولفه تألیف یا تدوین کتب چاپی و ارج نهادن به امر آموزشی و شاگرد پروری نیز از دیگر مواردی بود که از ماده آموزشی آیین نامه ارتقاء حذف شد و بیش از پیش این ماده را به سمت کمیت گرایی سوق داده است.

بیشتر بخوانید

زارع: یکسان انگاری اعضای هیئت های علمی در آیین نامه ارتقای اساتید / دانشجو، ابزاری برای تولید مقاله اساتید!

مخبر: آیین نامه ارتقای اساتید بسیار خسته کننده است / به کمی گرایی دچار شده ایم؛ باید انعطاف پذیر تدوین شود

ارزشیابی دانشجویان تنها راه سنجش کیفیت تدریس نیست

باوجود اختلاف نظر های زیادی که درباره استفاده از نظرات دانشجویان برای ارزشیابی از استادان وجود دارد، این روش کاربرد زیادی یافته و برای ارزشیابی استادان در سطوح متفاوت آموزش عالی مورد استفاده قرار گرفته است. از نظرسنجی ها نیز برای دادن بازخورد به استادان به منظور آگاهی آنان از طرز فکر و نگرش دانشجویان نسبت به خود، و تصمیم گیری درباره مسائلی همچون ارتقاء استفاده می شود.

بسیاری از اساتید معتقد هستند، این ارزشیابی زمانی می تواند برای مقاصدی همچون تصمیم گیری شغلی مورد استفاده واقع شود که نتایج آن با نتایج حاصل از روش های دیگر برای بررسی میزان کیفیت تدریس مورد ارزیابی قرار گیرد.

درحالی که اغلب استادان دانشگاهی بر این باور هستند که دانشجویان به دلیل نداشتن آگاهی لازم از فرایند تدریس، سوگیری و همچنین به دلیل اینکه تحت تاثیر عواملی همچون شهرت استاد، ویژگی های، چون سخت و آسان گیری و طرز برخورد و صفات و ویژگی ها شخصیتی و محیطی قرار می گیرند؛ از توانایی قضاوت درست برای ارزشیابی برخوردار نخواهند بود؛ بنابراین بسیاری از آن ها بر این باور هستند که از این ارزشیابی صرفا می توان برای اصلاح کار استاد دانشگاه استفاده کرد، نوعی که از آن به ارزش یابی تکوینی یاد می کنند و معتقد هستند این ارزشیابی زمانی می تواند برای مقاصدی همچون تصمیم گیری شغلی مورد استفاده واقع شود که نتایج آن با نتایج حاصل از روش های دیگر برای بررسی میزان کیفیت تدریس مورد ارزیابی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید

موسوی: اساتید جای پرداختن به مسائل کشور، مقاله چاپ می کنند!

فقهی: لزوم تفکیک آیین نامه ارتقای اساتید در دانشگاه ها و پژهشکده ها

بنابراین سنجش کیفیت تدریس از طریق منابع چندگانه همچون مواد درسی، دانشجویان شامل دانشجویان فعلی، سال آخر و فارغ التحصیل شده، خود ارزیابی استاد، کارپوشه تدریس، و نیز مشاهدات همکاران و مدیران و مشاوران آموزشی می تواند انجام شود.

متاسفانه با وجود ایرادات ماده آموزشی در میزان امتیازدهی به طور کلی و به ویژه کیفیت آموزش اساتید و ضرورت تغییر در سنجش کیفیت اساتید دانشگاهی، وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی هنوز تصمیمی در جهت اصلاح آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی نگرفته اند و مهم ترین بخش آموزش عالی را که مربوط به فعالیت آموزشی اساتید می شود، به حال خود رها کرده اند!

منبع: خبرگزاری دانشجو