بازار کار باشد، تحصیلات تکمیلی به شکل اتوماتیک پایین می آید، دولت از افراد دارای نبوغ حمایت کند - مجله بابلسر

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات میزان تمکن مالی برای ویزای تحصیلی انگلیس هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی انگلیس، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی انگلستان، بهترین مسیر را به سوی دانشگاه های انگلیس انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگاران، فارغ التحصیلان رشته های فنی- مهندسی با وجود اهمیت و کاربردی که این علم در زندگی روزمره دارد، با چالش های بسیاری روبرو هستند که مهم ترین آن ها- در کشور ما- بیکاری است. مسئولان دانشگاهی کشور بارها گسترش بی رویه این رشته ها در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی را گوشزد نموده و این موضوع را عامل بیکاری مهندسان کشور دانسته اند. تحصیل در رشته های مهندسی با وجود سختی دروس و دشواری ورود به بازار کار بعد از فارغ التحصیلی، جزو چالش هایی هستند که دانشجویان رشته های مهندسی با آن ها دست و پنجه نرم می نمایند.

فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهادی که پنجم اسفند - همزمان با سالروز تولد دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی- را به عنوان روز مهندس نام گذاری نموده و از سال 1383 هر ساله از مهندسان برجسته کشور تقدیر می نماید، یکی از مهم ترین نهادهایی است که انتظار می رود در راستای برطرف چالش های جامعه مهندسی، راه چاره ارائه دهد. البته باید در نظر داشت که گزارش هایی که این نهاد در گروه های تخصصی خود - از جمله علوم مهندسی- به دولت یا سایر دستگاه های سیاست گذار ارائه می نماید، ضمانت اجرایی ندارند و تعیین نیست که چه نهادی بایستی عملیاتی شدن برنامه و راه چارههای فرهنگستان علوم را پیگیری کند.

به همین بهانه و در آستانه روز مهندس (مصادف با پنجم اسفند ماه)، به سراغ رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم رفته ایم تا با ایشان درباره چالش های جامعه مهندسی کشور گفت وگو کنیم.

تمرکز بر چالش های رشته مهندسی در شاخه مهندسی مکانیک

ارائه راه چاره 3 جنبه آموزشی، علمی و ارتباط با صنعت مهندسی ظرف 1.5 سال آینده

محمد رضا اسلامی در گفت وگو با خبرنگاران و در آستانه روز مهندس، ابتدا به بیان تاریخچه مختصری درباره فرهنگستان علوم به عنوان آموزشگاه علوم ایران پرداخت و گفت: فرهنگستان علوم در سال 1314 بنیان گذاشته شد و اعضای پیوسته و وابسته آن بعد از انقلاب اسلامی مجدداً انتخاب شدند.

وی با بیان اینکه فرهنگستان نقش اتاق فکر (Think tank) ایران- و نهادهای مهمی چون مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه - را بر عهده دارد، یادآور شد: تمام رشته ها در فرهنگستان علوم حضور دارند و پروژه های بسیار استراتژیک طی 27 سال گذشته در فرهنگستان اجرا شده و گزارش آن ها به دولت و مقامات مختلف رسیده است.

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم با اشاره به حضور 6 گروه مهندسی، کشاورزی، علوم پایه، علوم اسلامی، دامپزشکی و علوم انسانی از ابتدای تأسیس این نهاد، شرح داد: گروه مهندسی خود به هفت شاخه مهندسی مکانیک، برق، شیمی، عمران، مواد و متالوژی، محیط زیست و مهندسی صنایع تقسیم شده است.

دکتر اسلامی، سپس به ساختار گروه مهندسی فرهنگستان اشاره و تشریح کرد: این گروه شامل 12 عضو پیوسته مادام العمر و حدود سه برابر این تعداد، اعضای وابسته است که حدود هر 4 الی 5 سال یک بار تغییر نموده یا تمدید می شوند. همچنین 50 الی 60 عضو مدعو هر دو سال یک بار انتخاب می شوند و بنابراین بیش از 100 نفر از مهندسان برجسته کشور در شاخه مهندسی فرهنگستان علوم فعالیت دارند. من هم عضو پیوسته فرهنگستان علوم هستم که یک بار در سال 83 به مدت دو سال به سمت ریاست گروه مهندسی منصوب شده و اخیراً هم بار دیگر عهده دار این سمت شده ام.

وی در پاسخ به اینکه مقامات تا چه اندازه در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های خود بر اساس نتایج به دست آمده از فرهنگستان علوم به عنوان اتاق فکر کشور عمل می نمایند، شرح داد: در آمریکا 4 اتاق فکر به نام های Hoover institution، AEI (American Enterprise Institution)، The Heritage Foundation، CSIS (Center for Strategic and International Studies) وجود دارد. به عنوان مثال تنها 300 اتاق فکر زیر نظر بنیاد هریتج فعالیت داشته و نتایج کارهای تخصصی خود را در اختیار دولت قرار می دهند.

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم توضیح داد: بنابراین ما قوه مجریه یا مقننه نیستیم، بلکه مسائل مختلف را آنالیز نموده و ضمن روشن کردن نقاط قوت و ضعف، به مقامات مملکتی پیشنهاد می کنیم به این گزارش ها رجوع نمایند. نکته بسیار مهم اینکه در اتاق های فکر- به عنوان مثال وزارت x- نباید دوستان وزیر فعالیت نمایند یا اعضای اتاق فکر یکدست باشند. در واقع بهترین دوستان انسان کسانی هستند که به او انتقاد می نمایند؛ بنابراین باید کسانی در مخازن فکر حضور داشته باشند که به صورت انتقادی- و نه به صورت سفسطه وار- جنبه های مختلف پروژه ها را آنالیز و به آن ها نقد وارد می نمایند.

اسلامی در پاسخ به خبرنگار خبرنگاران که بعضی چالش های رشته های فنی مهندسی- از جمله گسترش بی رویه در آموزش عالی تا بیکاری فارغ التحصیلان- را طرح کرد، تأکید کرد: گروه مهندسی فرهنگستان علوم مقدار زیادی بر روی چالش های رشته مهندسی کار نموده است. در شاخه مکانیک در حال کار بر روی چالش های این رشته هستیم و تمام انتقاداتی که به این حوزه وارد است، از گسترش بی رویه آموزش عالی تا بیکاری مهندسان و ...، کاملاً منطقی است.

وی ضمن تأیید نقل قول اخیری از رئیس دانشگاه آزاد مبنی بر سرطان زده بودن جامعه مهندسی کشور که از سوی خبرنگار خبرنگاران عنوان شد، اعلام کرد: حدود دو سال و نیم بر روی چالش های رشته های فنی مهندسی کار کردیم و حدود یک سال و نیم دیگر سه نظر مختلف پیرامون این حوزه در بخش های آموزشی، ارتباط با صنعت و علمی به دولت ارائه خواهیم داد. مسئولیت این پروژه را دکتر علی غفاری بر عهده دارند که عضو مدعو شاخه مکانیک فرهنگستان علوم هستند.

تأثیر گسترش آموزش عالی بر ارتقای فرهنگ عمومی و پایین بودن اشتغال؛ دو روی یک سکه

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم در همین رابطه تشریح کرد: در بخش مهندسی نکته ای که هست، این است که یا باید به فکر بیکاری جوانان باشیم یا به فکر نیازهای بازار کار؛ این ها دو رویکرد مختلف هستند.

اسلامی اظهار کرد: اگر بخواهیم به فکر جوانان باشیم که مدتی سرشان گرم گردد و تخصصی را مطالعه نمایند و دوره های مختلف دانشگاهی را بگذرانند، این یک رویکرد است. اما زمانی که به بازار کار نگاه می کنیم، سیلی از این جمعیت در حال بالا آمدن است.

وی با بیان اینکه در هندوستان کسی که مدرک دکتری گرفته، ممکن است راننده تاکسی باشد که این موضوع هیچ عاری ندارد، توضیح داد: در حال حاضر مدرک تحصیلی لیسانس مثل مدرک دیپلمی است که حدود 60 یا 70 سال پیش صادر می شد. همان دانشگاه آزاد که اشاره کردید، با ارائه مدرک لیسانس نقش عمده ای در بالا بردن فرهنگ عمومی کشور داشته است و نمی توان نسبت به گسترش آموزش عالی یک دیدگاه صرفاً انتقادی داشت.

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم اضافه نمود: وقتی فردی لیسانس دارد و با بخشی از تخصص خودش آشناست، فرهنگ عمومی کشور بالا می رود؛ ولو آنکه این شخص کارگر یا راننده گردد. در آمریکا از دوستان من کسانی بودند که مدرک دکتری گرفتند و راننده کامیون یا اتوبوس شدند و این موضوع هیچ اشکالی نداشت.

ضرورت فعال شدن بخش خصوصی در ایران

بازار کار باشد، تحصیلات تکمیلی به شکل اتوماتیک پایین می آید

اسلامی تأکید کرد: از طرفی این دولت است که باید ببیند چطور می تواند از تعداد بالای افراد تحصیل نموده در جامعه به بهترین نحو استفاده کند که دولت نمی تواند این کار را بکند. در ایران باید بخش خصوصی فعال باشد. 70 الی 80 درصد استخدام ها در بخش خصوصی انجام می گردد و شاید نهایتاً 20 درصد استخدام ها در بخش دولتی انجام گردد.

وی با اشاره به اینکه در آمریکا دانشجویان بعد از دریافت مدرک لیسانس وارد بازار کار می شوند و کمتر به فکر ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر هستند، گفت: فارغ التحصیلان لیسانس در بخش خصوصی، کارخانه جات و صنایع مشغول به کار می شوند. نزدیک به 55 سال پیش (حدود سال 1970 میلادی) در زمان دانشجویی به کارخانه فراوری جت جنگی (General dynamics) دعوت شدم و در آن موقع متوجه شدم نزدیک 60 درصد کارکنان این کارخانه فوق دیپلم و تکنیسن، نزدیک به 30 درصد دارای مدرک لیسانس، حدود 3 الی 4 درصد دارای مدرک فوق لیسانس بودند و یک تا 2 درصد مدرک دکتری داشتند. این در حالی است که تکنولوژی جت جنگی هر 2 الی 3 ماه یک بار عوض می گردد.

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم با تأکید بر آنکه اگر بازار کار باشد، تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی به طور اتوماتیک پایین می آید، اضافه نمود: از بزرگ ترین سرمایه های هر کشور وجود افراد مبتکری است که بتوانند کارخانه درست نمایند و مدیریت آن ها را بر عهده بگیرند. دولت، مجلس و قوه قضاییه باید از چنین افرادی حمایت کند و دستگاه هایی همچون اداره مالیات نباید به این افراد سخت بگیرد؛ نه اینکه چون این ها ثروتمند هستند، به آن ها فشار وارد کند.

اسلامی ادامه داد: بخش خصوصی از طریق افرادی فعال می گردد که ذاتاً مبتکر هستند. اگر این فرد 10 کارخانه درست می نماید، 50 هزار نفر را سر کار می آورد و از این طریق 10 هزار خانوار را تأمین می نماید، هیچ اشکالی ندارد که هر شب بهترین غذا را بخورد!

بالا بودن آمار بیکاری مهندسان کشور

دولت امکانات در اختیار افراد دارای نبوغ بگذارد

وی در پاسخ به اینکه آیا آماری از بیکاری جامعه مهندسی کشور وجود دارد یا خیر، گفت: آمار مهندسان بیکار در کشور بسیار بالاست و به طور کلی بیشترین افراد بیکار از بین فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند. در گروه مکانیک شاخه مهندسی فرهنگستان که مشغول کار در این حوزه هستیم، به آمار دسترسی داریم اما تا زمانی که کار تمام نگردد، نمی توانیم آمار را اعلام کنیم.

رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم در پاسخ به سؤالی درباره نقش استارتاپ ها در کاهش بیکاری فارغ التحصیلان رشته های مهندسی گفت: این اشتباه است که بگوییم جوان 25 ساله باید شرکت باز کند و یک کسب و کار راه بیندازد. تنها کسانی از پس چنین کارهایی برمی آیند که دارای نبوغ هستند و دولت هم باید حواسش را به چنین افرادی جمع کند و امکانات در اختیار آن ها بگذارد. دارا بودن چنین ویژگی هایی به ژن افراد ربط دارد و نمی توان با دادن درس کارآفرینی چنین مواردی را محقق کرد. من شخصاً 530 مقاله علمی در نشریات معتبر بین المللی به چاپ رسانده و 14 کتاب نوشته ام، اما هیچ استعدادی در کارآفرینی ندارم.

فعالیت تمام مهندسان تقدیرشده در فرهنگستان علوم در قالب یک اتاق فکر

اسلامی در سرانجام با اشاره به این نکته که روز مهندس (5 اسفند) نیز در سال 1383 و زمان ریاست ایشان بر گروه مهندسی فرهنگستان علوم ابداع شده است، اعلام کرد: یکی از وظایف فرهنگستان ها و آموزشگاه ها، شناختن و شناساندن مهندسین برجسته به جامعه ایران است که فرهنگستان هر سال این کار را انجام داده و دانشمندان و مهندسان برجسته را به جامعه معرفی می نماید. همچنین تمام مهندسانی که طی این سال ها از آن ها تقدیر کردیم، در گروه مهندسان برجسته فرهنگستان عضویت داشته و کارهای فکری مهمی در این نهاد انجام می دهند.