نقش آفرینی متفاوت قطر در منطقه - مجله بابلسر

همراه ما باشید و با تور قطر ارزان از مروارید خلیج فارس دیدن کنید و زیبایی های شهر دوحه را در خاطراتتان ثبت کنید.

قطر از مدت ها قبل تر دریافته بود که برای آنکه بتواند علی رغم محدودیت های جغرافیایی خود تبدیل به یک قدرت گردد ضروری است تا نقش سیاسی فعالی در تحولات منطقه ای بر عهده بگیرد. این از آن رو برای دوحه دارای اهمیت بود که این کشور کوچک اما دارای منابع قابل توجه انرژی، به شکلی در محاصره جغرافیایی عربستان و البته زیر سایه تجارت امارات متحده عربی قرار گرفته است. رقابت های معمول سیاسی - مالی از یک سو و شکاف ایدئولوژیک با این دو کشور از سوی دیگر قطر را وا می داشت تا به دنبال یک ایفای نقش مستقل تر باشد. راه اندازی رسانه هایی در ابعاد جهانی همچون الجزیره در این کشور نیز در راستای همین سیاست و قوی تر کردن ابزارهای سیاست ورزی و تأثیرگذاری بین المللی قطر بود. با این پیشینه قطری ها خصوصاً طی چهار سال گذشته تحولات بسیار مهمی را در عرصه بین الملل تجربه نموده اند که اوج آن عمیق شدن اختلافات دامنه دار آنها با عربستان سعودی و قطع رابطه دو طرف بود. در چنین شرایطی است که سفر وزیرامور خارجه قطر به کشورمان را باید در راستای کوشش هایی بیشتر و مهمتر از روابط دوجانبه تفسیر کرد.

به نظر می رسد در این میان بجز مسأله روابط دو جانبه، سه موضوع مهم دیگر هم مطرح باشند؛ مسأله لبنان، مسأله یمن و همین طور میانجی گری بین ایران و امریکا. قطر پیش از این هم در بحث لبنان و کوشش برای میانجی گری بین گروه های لبنانی کوشش های جدی انجام داده بود. زمانی تمام گروه های لبنانی با دعوت قطر در این کشور به یک توافق مشترک رسیده بودند. هر چند عملاً این اقدام شبیه اقدام پیشتر عربستان تحت عنوان توافق طائف بود و در عمل هم به تمام اهداف خود نرسید اما نشان می دهد که قطر هم علاقه مند به این مسأله است و هم آشنا به موضوع. مخصوصاً اینکه این کشور مایل است معادلات لبنان کمتر به دست بازیگران سعودی رقم بخورد. از همین روست که قطری ها ایران را در این شرایط هم به لحاظ میزان نفوذ در لبنان و هم نزدیکی به مواضع همدیگر در بعضی مسائل دیگر، به چشم یک متحد بالقوه در این معادله می بینند. از همین روست که سعی دارد با این رایزنی هم جبهه خود را تقویت کند و هم به راه حلی عینی تر برای مسأله لبنان برسد. بخصوص اینکه عربستان هم اکنون از جناح دیگری از اهل سنت حمایت می نماید که عملاً آقای سعد حریری را در مقابل خود قرار داده است.

در بحث یمن هر چند قطری ها در سال های ابتدایی همسوتر با سعودی ها و اماراتی ها ظاهر شده بودند اما در ادامه اختلافات بین آنها و این دو کشور و تحولات دیگری باعث تغییر موضع آنها شد. تا آنجا که شاهد هستیم در سال های اخیر قطری ها موضعی منطقی تر و سازنده تر در قبال مسأله یمن دارند. با روی کار آمدن دولت آقای بایدن و تغییر کلی در سیاست امریکا در قبال بحران یمن که در همین مدت کوتاه شاهد آن بوده ایم، قطر امیدوار به تضعیف موضع و سیاست محور سعودی - اماراتی در یمن می باشد و یکی از نتایج روشن این شرایط هم تقویت سیاستی است که جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا در قبال این مسأله بر آن تأکید داشت. از همین روست که قطر هم تمایل دارد در چشم انداز آینده تحولات یمن در اردوگاهی قرار بگیرد که دست بالای احتمالی را در اختیار دارد و مهمتر از آن اینکه دارای زاویه تعیین و جدی با سیاست های عربستان و امارات باشد. به عبارتی اکنون قطر دریافته که زمان طلایی تشکیل یک ائتلاف علیه جنگ یمن و اقدامات نظامی در این کشور و رفتن به سمت گفت و گوهای یمنی-یمنی وجود دارد و اگر چنین گردد قطعاً بازیگر اصلی این جناح در منطقه جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. اما مهمتر از همه اینها پتانسیلی است که قطر احساس می نماید در میانجی گری میان ایران و امریکا می تواند از خود نشان دهد. این کشور اساساً دولت جدید امریکا را با توجه به روابط ترامپ و سعودی ها، موقعیتی متفاوت برای خود می داند و در عین حال واقف است که سطح مطلوبی از روابط دوجانبه را چه با واشنگتن و چه تهران دارد. متوجه باشیم که این میانجی گری نه تنها نزدیکی بیشتر به دو قدرت، یکی در سطح جهانی و دیگری در سطح منطقه ای است بلکه اگر منجر به پیروزیت گردد عملاً معنای آن یک پرستیژ سیاسی متفاوت برای قطر خواهد بود. توجه کنیم که این در شرایطی است که فرانسه خواهان ورود عربستان به مذاکرات برجام شده و با توجه به رقابت قطر با این کشور اگر حکومت دوحه پیروز به کار خود گردد، عملاً معنایش این است که کاری را انجام داده که اتحادیه اروپا پیروز به انجامش نشده بود و مهمتر اینکه یک دهن کجی هم به عربستان اجرا شده است.

*کارشناس سیاست خارجی

منبع: ایران