بازگشت به سیستم ماشه یا تهدید نمادین؟ - مجله بابلسر

به گزارش خبرنگاران، جلال خوش چهره در ادامه در روزنامه ابتکار نوشت: سه کشور مدعی اند به جریان انداختن سیستم ماشه، سازوکار حل اختلاف های مانع در ادامه برجام است. اروپائیان اقدام خود را در خدمت به وادار کردن تهران به اجرای تعهداتش در این توافق بین المللی تفسیر نموده اند. بند 37 برجام، رسیدگی به شکایت هریک از اعضای امضانماینده این توافق را درباره تخلف دیگری به مراحلی موکول نموده که آخرین ایستگاه آن شورای امنیت سازمان ملل است. بنابراین هرنوع تصمیم گیری نهایی در این باره مربوط به قضاوتی خواهد بود که شورای یاد شده اعلام می نماید. از این رو سه کشور اروپایی هدف خود را نه بازگشت کامل به تحریم های بین المللی علیه ایران، بلکه وا داشتن این کشور به قبول بازگشت به اجرای تعهدات برجامی خوانده اند. اقدام اروپائیان اگرچه می تواند نمادین تلقی گردد، ولی هدف از آن اعمال تهدید و هشدار جدی به ایران برای بازگشت از تصمیمی است که پانزدهم آبان ماه گذشته اعلام نمود. ایران پیش از این به چهار عضو باقی مانده در برجام هشدار داده بود که اگر به تعهدات شان در جبران خسارت های این کشور در پی خروج آمریکا از توافق هسته ای عمل ننمایند، گام پنجم و نهایی را در کاهش تعهدات هسته ای خود برخواهد داشت. گام های اعتراضی ایران مربوط به بی عملی گروه 1+4 و درک این کشور از ماهیت رفتار اروپائیان در حفظ شرایط ثابت میان تنش های ایران و آمریکاست. به عبارت دیگر، با خروج آمریکا از برجام در بهار سال گذشته و اجرای سیاست فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ تهران سیاست خویشتن داری را پیشه کرد با این امید که اروپائیان علاوه بر مواضع اعلامی در محکوم کردن خروج آمریکا از برجام، به عمل در جبران خسارت های ایران همت نمایند. اما نه تنها در این باره اقدام موثری انجام نشد بلکه رفته رفته اروپائیان در مواضع خود با کاخ سفید همسو شدند. در واقع تفاوت مواضع اروپائیان با دولت ترامپ، تغییرات توافقی در چارچوب برجام یا ترسیم قاعده تازه برای یک توافق هسته ای است.

اعلام اجرای سیستم ماشه از سوی سه کشور اروپایی می تواند اوضاع را از آنچه بود و هست، بحرانی تر کند؛ به ویژه این گمان را نزد تهران تقویت می نماید که اروپائیان به رغم ادعاها در حفظ برجام، سودای هم پیمانی تازه با واشنگتن در تحمیل توافق تازه با تهران یا بازتعریف برجام با سازوکاری همسان با خواست های ترامپ دارند. اظهارات اخیر بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا حکایت از آمادگی لندن در به رسمیت شناختن ایده ای دارد که دولت ترامپ برای توافق هسته ای با ایران در چارچوبی بیرون از قاعده برجام اعلام نموده است. جانسون سه شنبه(14 ژانویه 2020) به بی بی سی گفته است: طرح دونالد ترامپ در باره برنامه اتمی ایران می تواند جایگزین توافق هسته ای (برجام) گردد. او تاکید نموده: طرح احتمالی ترامپ قدم بزرگ و رو به جلوست. اظهاراتی چنین و نیز اعلام اجرای سیستم ماشه از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام، نه تنها به افزایش اختلاف ها در روابط ایران و اروپا می انجامد؛ بلکه به تقویت سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ و بالتبع آن افزایش سوء ظن ها و تنش ها در منطقه خلیج فارس خواهد اضافه کرد.

چنین به نظر می رسد که به رغم خویشتنداری هایی که طی روزهای پر حادثه اخیر از سوی همه طرف ها به نمایش گذاشته شد، حالا همه دست بر ماشه از رفتار یکدیگر مراقبت می نمایند. پرسش این است: آیا باید بازگشت اروپائیان به سیستم ماشه را نزدیک شدن به انتها دیپلماسی تلقی کرد؟ یا نمایشی نمادین برای واداشتن تهران به قبول وضعی دانست که به طور اصولی با خواست های آن تعارض دارد؟